Voorgeschiedenis ‘Slecht voorbeeld herinneringseducatie in Oostends Atheneum?’

In de maand maart van dit jaar publiceerden wij volgend artikel in Joods Actueel

Slecht voorbeeld herinneringseducatie in Oostends Atheneum?

Oud VRT journalist Reddy De Mey bond de kat de bel aan bij Joods Actueel

In vrijwel alle Belgische universiteiten en scholen werden er na Wereldoorlog II gedenkplaten aangebracht waarop leerlingen en personeelsleden die tijdens de oorlog omkwamen, vermeld staan. Dat is ook het geval in het Koninklijk Atheneum van Oostende. Maar de namen van de zes Joodse leerlingen die door de hand van de nazibeulen op een afschuwelijke manier aan hun einde kwamen, ontbreken nog steeds op de gedenksteen in de Oostendse onderwijsinstelling.

Het was oud-VRT journalist Reddy De Mey die per e-mail de aandacht van Joods Actueel vestigde op het speurwerk van de legendarische en bijzonder geliefde Oostendse oud-leraar Raymond Chaffart. Chaffart onderzocht tijdens zijn laatste levensjaren intensief de schoolarchieven van het atheneum waar hij zijn ganse schoolloopbaan, eerst als leerling en vanaf 1945 als leraar, doorbracht. De gepensioneerde onderwijsman trok met zijn bevindingen naar het Joods Museum voor Deportatie en Verzet in Mechelen en vergeleek zijn gegevens met de namenlijsten van de treinkonvooien die vanuit de Dossinkazerne richting Auschwitz vertrokken. Zo bracht de oud-leraar aan het licht dat de vroegere klasgenoten en leraren die tijdens WO II omkwamen wel vermeld staan op de gedenkplaat maar dat alle Joodse leerlingen die vermoord werden daarop ontbreken.

Stadsbestuur

Advertentie

Chaffart, die ook de betrokkenheid van het Oostendse stadsbestuur voor de deportatie aan de kaak stelde, noemde het ontbreken van de zes Joodse namen een onrechtvaardigheid die moest worden rechtgezet. De inmiddels overleden leraar vond dat het atheneum als onderwijsparadepaard van de kuststad het rechtzetten van deze grove nalatigheid aan zichzelf verplicht was. Onderzoek had ook aangetoond dat het stadsbestuur destijds het nieuwe Brusselse onderduikadres van de Oostendse leerlingen Henriette en Regina Szipo aan de Sicherheitsdienst doorspeelde en daarmee hun deportatie naar Auschwitz bewerkstelligde.

De oud-onderwijsman liet zich niet van zijn stuk brengen, hij bracht het atheneum op de hoogte en sprak vervolgens met de pers. Tevergeefse moeite zo lijkt het nu wel want aan het begin van dit schooljaar overleed Raymond Chaffart en zijn vaste wil om de Joodse namen op de gedenkplaat te zien, werd tot op heden niet gerealiseerd, ondanks de beloften die in de pers gemaakt werden. Volgens consistorievoorzitter baron prof. Julien Klener, zelf oud-leerling van het Oostendse atheneum, is er in Gent een gelijkaardig geval bekend maar daar werden in de jaren tachtig wel de namen aangebracht op een gedenksteen aan de universiteit.

Schoolkrant

In de schoolkrant Den Athenee (in nummer 4, jaargang 27, juni 2010 en twee maanden voor het overlijden van oud-leraar Chaffart) verschijnt op de eerste bladzijde een artikel van de ‘redacteur van dienst’ waarin we lezen: “Dit nummer draagt ook de stempel van Raymond Chaffart, ouderdomsdeken onder de oud-leraars. Sympathieke Raymond begon zijn loopbaan in het KAO in 1945, jaar waarin WOII afliep. Hij springt in de bres voor zes Joodse medeburgers wier naam, ontbreekt op de oorlogsgedenksteen in het atheneum. Ze zijn dus niet vergeten”. Maar iets verder gaat het artikel de mist in: “Het is ironisch dat we vandaag Gaza als één reusachtig concentratiekamp beschouwen”. Even verder luidt het: “Evenwel, ‘vergeten’ en ‘vergeven’ gaan hand in hand? Ook al kunnen, neen, mogen sommige feiten niet worden vergeten, na verloop van tijd moet het mogelijk zijn om te vergeven. Laat ons dus onze duivels uitdrijven, het resultaat kan enkel een tolerantere wereld zijn”.

Baron prof. Klener oordeelt, en met hem velen anderen, dat het omschrijven van Gaza als een concentratiekamp en het warrige gewauwel over vergeven en vergeten in deze context bijzonder ongepast zijn. Hij uit per brief zijn ongenoegen over het artikel aan de redactie van de schoolkrant. In één zin samengevat kwam de brief van de verontwaardigde Klener er op neer dat als deze Joodse leerlingen in Gaza verbleven en niet naar Auschwitz werden afgevoerd, ze nu nog in leven waren geweest. Maar, oud-leerling of niet, baron Julien Klener ontving nooit een antwoord op zijn schrijven, zelfs de beleefdheid van de redactie van Den Athenee om een een bevestiging van ontvangst te sturen kon er niet vanaf bij de redactie van deze schoolkrant.

Directie
Joods Actueel sprak met Berlinda Willaert, de directrice van het Oostendse Atheneum. In een vroeger interview had ze al opgemerkt dat het aanbrengen van gedenkplaten voor oud-studenten een initiatief van de oud-leerlingenvereniging betreft. Die vereniging zou op haar beurt aan twee Joodse inwoners in de stad een brief geschreven hebben die nooit beantwoord werd, aldus het schoolhoofd. Op onze vraag of men weet dat men twee oudere mensen aanschreef die veelal in het buitenland verblijven, zegt het Oostendse schoolhoofd dat men dat achteraf inderdaad vernomen heeft.

Als we vragen waarom ze dan niet zelf het initiatief neemt om zo’n plakkaat aan te brengen reageert de directrice plots verbolgen: “Waarom stellen jullie die vraag steeds weer aan mij, ik heb daar niets mee te maken, mijn taak is deze school te runnen en voor het onderwijs te zorgen, punt  uit.” Ietwat geschokt vragen wij haar of een onrecht van 60 jaar geleden rechtzetten te veel gevraagd is en of zoiets toch niet onder de noemer van onderwijs past. Hierop kalmeer ze ietwat en zegt ze dat als iemand anders, bijvoorbeeld de oud-leerlingenbond, zelf het initiatief zou nemen, zij daar geen bezwaar tegen zal maken. Conclusie: het laat haar eigenlijk helemaal koud.

Advertentie

Oud-VRT journalist Reddy De Mey zegt tegen Joods Actueel ‘beschaamd’ te zijn door deze gevoelloosheid. “Het is toch uit elementaire rechtvaardigheid dat men dit eerherstel dient te geven, we vragen de directrice toch niet om zelf in een metselaarspak te kruipen en een plakkaat aan de muur te brengen. Wat is het nu voor moeite om 1207 te bellen en dit voor mekaar te krijgen”, vraagt De Mey zich af.

Directrice Willaert probeert zich nu achter allerhande excuses over bevoegdheid te verschuilen. Ze is niet zeker of ze wel dergelijk plakkaat mag ophangen aan de muren van een gemeenschapsgebouw. Alsof er iemand klacht tegen haar zou neerleggen omdat de school hulde brengt aan de gedeporteerde Atheneumstudenten. In ieder geval zal Joods Actueel nu zelf het initiatief nemen, samen met de oud-leerlingenbond en de Joodse gemeente van Oostende, om dit onrecht recht te zetten.

Verder zou de school ook, in het kader van herinneringseducatie, de studenten met het wrede lot van de Joodse leerlingen en de houding van het toenmalige stadsbestuur kunnen confronteren. Ze zouden dan zo vernemen hoe Joachim Speier-Holstein, Regina Szpiro, Henriette Szpiro, Simonne Schendorf, Herman Schindler en Albert Schindler, alle zes studenten aan het Koninklijk Atheneum van Oostende, tijdens WO II gedeporteerd werden naar het uitroeiingskamp in Auschwitz en nooit meer terugkeerden. Het is te hopen dat de directie zich hierbij niet de vraag zal stellen of herinneringseducatie überhaupt past in het plaatje van modern onderwijs. We houden ons hart vast.