Reacties naar aanleiding van het overlijden van ridder Natan Ramet [update]

Foto bij de eerste steenlegging van het nieuw Holocaustmusuel, oktober 2010. Natan Ramet naast Kris Peeters en Luc Van den Brande (foto David Legreve)

 

Kris Peeters, Minister President
“Ik ben diep getroffen door het overlijden van Natan Ramet. Een groot man, een opmerkelijke persoonlijkheid, is van ons heen gegaan. Als stichter en voorzitter van het Joods Museum van Deportatie en Verzet, heeft hij decennialang een cruciale rol gehad in de blijvende herdenking van de Holocaust en WO II. Hij heeft er mee voor gezorgd dat we deze gruwel nooit zullen vergeten. Zijn werk zal worden verder gezet.

Dit overlijden herinnert er ons immers aan dat we moeten blijven werken aan de permanente herinnering van de verschrikkelijke gebeurtenissen in WO II, ook als de directe getuigen er niet meer zullen zijn. De hernieuwde Kazerne Dossin die later dit jaar zal worden geopend, zal een blijvend eerbetoon zijn voor het levenswerk van Natan Ramet.
In naam van de voltallige Vlaamse regering betuig ik mijn diepste medeleven aan de familie en vrienden van Natan Ramet.”

Bart Somers (Open-VLD) laat weten diep geraakt te zijn door het overlijden van Natan Ramet. “Hij was een innemende en warme persoonlijkheid. Ik herinner mij zijn gedrevenheid voor het Memoriaal, Museum en Documentatiecentrum over Holocaust en Mensenrechten. Hij kon vooral jonge mensen overtuigen van de noodzaak om te strijden tegen racisme en extremisme.”

Advertentie

De Mechelse burgervader had verschillende ontmoetingen met de overledene. “Ondanks zijn bijzonder droevige jeugd getuigde hij van optimisme en levensmoed. Hij was charismatisch en een groot  humanist. Mijn gedachten gaan in de eerste plaats uit naar zijn familieleden aan wie ik mijn gevoelens van medeleven wens te betuigen.”

Verder laat de burgemeester weten het betreurenswaardig te vinden dat Natan Ramet de opening van het nieuwe museum waar hij zo voor geijverd heeft niet meer zal mogen meemaken. “Het museum dat in september zijn deuren zal openen moet een eerbetoon zijn aan de menselijke waardigheid waar Natan Ramet zo voor opkwam.”, aldus nog Bart Somers.

Julien Klener, de voorzitter van het Joodse Consistorie, is getroffen door het overlijden van Natan Ramet en zegt in een reactie aan Joods Actueel:  “Wij treuren omdat iedereen respect had voor de zachte man die smart en tragedie overwon niet uit zelfbeklag maar alleen omdat hij zijn naasten wilde beschermen tegen de gruwelen die hij had gekend. De rode draad doorheen al zijn initiatieven en getuigenissen zijn weerbaarheid, veer- en levenskracht  in woord en daad”.

In woord, tegenover de jongere generaties met wie hij zijn ervaringen deelde opdat aan het “nooit meer” vorm zou worden gegeven.  In daad door zijn intense en volledige betrokkenheid bij zowel het Joodse Museum voor Deportatie en Verzet,  als bij de Dossinkazerne. Ik wens  in eigen naam maar ook in naam van al mijn collega’s van het Consistorie onze oprechte blijken van medeleven aan de  naaste familie en verwanten over te maken.

Claude Marinower, de fractieleider van de Antwerpse Open VLD, kende Natan Ramet als geen ander omdat hij in het bestuur van  het Joods Museum in Mechelen zetelt en hij reageert onthutst op het nieuws. “Ik vind het verschrikkelijk erg voor de familie Ramet. Natan had lang op de intensieve afdeling van het ziekenhuis gelegen en juist nu waren er positieve berichten over zijn gezondheid. Dit komt hard aan.”

Marinower heeft bijzondere herinneringen aan Natan Ramet omdat hij in 1985 samen met hem naar Auschwitz ging. “Dat was de eerste keer dat hij na de oorlog het concentratiekamp bezocht. Wij hadden een vergelijkbare ervaring want Natan’s vader en ook mijn vader hadden in dat kamp gezeten. Toen we het Belgisch paviljoen in Auschwitz bezochten hing er maar één blad op met namen van een konvooi. Het was uitgerekend het blad waar ook mijn vader op voorkwam. Ik heb toen de uitdrukking ‘versteend staan’ aan de lijve ondervonden. Als ik hem toen niet aan mijn zijde had stond ik er bij wijze van spreken nu nog. Ik was zo aangedaan dat alleen hij dat kon opvangen .

“Via een fonds dat naar mijn vader genoemd is werd de kelderverdieping van het Joods Museum in Mechelen, de Dossinkazerne, aangekocht. In de jaren negentig ben ik gaan deel uitmaken van het bestuur van het Joods Museum in Mechelen, de Dossinkazerne. Wat Ramet gedaan heeft voor het museum is spreekwoordelijk. Hij was er elke dag of hij er moest zijn of niet. En elke manier om zijn betrokkenheid te omschrijven kan alleen maar resulteren in een understatement. Zijn grootste vrees was altijd dat de bekendheid van de gebeurtenissen en de Holocaust bij de volgende generatie zou afzwakken om uiteindelijk te verdwijnen. Vandaar dat hij ondanks zijn leeftijd deelnam aan debatten in binnen- en buitenland, scholen bezocht en deelnam aan Yad Vashemconferenties in Jeruzalem die werden georganiseerd voor leraren in ons land.”

Advertentie

Mark Eyskens
Minister van Staat Mark Eyskens was nog niet op de hoogte van het overlijden toen de redactie van Joods Actueel hem opbelde.
Het overlijden komt als een verrassing. “Dit is een groot verlies” laat Eyskens weten. “Natan Ramet was een bijzonder wijs man die ik goed kende als lid van de raad van bestuur van het Holocaustmuseum. Als hij sprak werd aandachtig naar hem geluisterd. Hij was zeer redelijk in zijn oordeel en toegewijd. Zijn overlijden is bijzonder droevig nieuws. Hij zal in onze gedachten met liefde en genegenheid blijven voortleven”, besloot Mark Eyskens zijn eerste reactie. De minister van Staat zal later een officiële reactie vrijgeven.

Forum der Joodse Organisaties
In alle lagen van de Joodse gemeenschappen van ons land werd Natan Ramet beschouwd als een monument van het naoorlogse Jodendom. Ridder Ramet was de voorzitter van het Joods Museum van Deportatie en Verzet te Mechelen. Hij was tevens lid van de Nationale Commissie van de Joodse Gemeenschap van België voor de Restitutie en de Herinnering. In 2008 werd hij erelid van het Forum.

Maar het meest van al zette hij zich in voor de herinnering aan de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog: op regelmatige basis gaf hij lezingen en getuigenissen in scholen, de opvoeding en de overlevering aan de volgende generaties van de herinnering was voor hem van het grootste belang.

Natan Ramet was een “Mensh”, een man met een groot hart. Een grote leegte blijft over; Zijn glimlach en zijn goed humeur, zijn positieve ingesteldheid, maakten van hem een nobele man, nog voordat hij tot Ridder werd benoemd.

Het voltallig bestuur van het FORUM der Joodse Organisaties – België biedt haar blijken van innige deelneming aan zijn echtgenote, zijn kinderen, zijn kleinkinderen en achterkleinkinderen.

Paul Ambach, bij het grote publiek bekend als Boogie boy, reageert zeer geëmotioneerd op het nieuws van het overlijden van Ridder Natan Ramet. “Natan dat was mijn idool en dat woord is nog lang niet voldoende om uit te drukken wat hij voor mij betekende. Hij was werkelijk ten voete uit het voorbeeld van hoe een mens een mens moet zijn”.

“In zijn nabijheid vertoeven bracht me altijd geluk”, aldus Ambach die zich herinnert dat hij ooit als jonge student een auto won met een tombola van de Centrale (een Joodse hulporganisatie in Antwerpen nvdr. En toen ontdekte ik dat Natan Ramet ook daar zeer actief zich inzette voor de minst bedeelde joodse families. Die inzet op alle gebied illustreert zijn hele persoonlijkheid.

Het is treurig dat hij de opening van het nieuwe museum in Mechelen niet kan meemaken. Dat Natan Ramet van ons heengaat, terwijl heel zijn leven in het teken stond van de Dossinkazerne maakt hem als Mozes die veertig jaar alles deed om het volk van Israël uit de woestijn te leiden – maar zelf het Beloofde Land niet kan betreden omdat hij overlijdt. Ramet is voor mij een personaliteit die ik in mijn gedachten alleen maar met de allergrootsten kan vergelijken. Wat Ghandi voor India betekende, betekende Ramet voor ons land.”

Herman Van Goethem “4 april is een dag van groot verdriet om het heengaan van Natan ridder Ramet. Hij was in elk opzicht een uitzonderlijke persoonlijkheid. In 1942 gedeporteerd op de leeftijd 17 jaar, werd hij ingezet als werkslaaf en onderging het Duitse kampsysteem in vele gruwelijke varianten. Maar hij overleefde. Ook na de oorlog bleek hij survivor te zijn. Hij trof een schitterend echtgenote met wie hij een mooi gezin uitbouwde – bij vele vervolgden was dat de sleutel om weer mens te worden onder de mensen.
In de jaren 1990 is hij dan beginnen getuigen. En hoe! Nathan wist dat België een achterstand moest inlopen in de analyse van het eigen oorlogsverleden en was in 1995 de drijvende kracht achter de oprichting van het Joods Museum voor Deportatie en Verzet (JMDV) te Mechelen. Daarna kwam de herinnering aan de Shoah in België in een stroomversnelling. Het museum werd door zijn grote succes een baken in de opvoeding van de Belgische schoolgaande jeugd. Nathan kon als geen ander fondsen werven om het museum te verstevigen en sponsorde zelf ook substantieel.

Recent vertrouwde hij me toe ook zijn professionele loopbaan wat te hebben opgeofferd aan het museum te Mechelen. Het gaf hem grote voldoening dat het JMDV zou worden getransformeerd tot de nieuwe site Kazerne Dossin, en hij was er de Vlaamse Gemeenschap dankbaar voor – dit heeft iets van een Wiedergutmachung, zo zei hij me eens. In die context, van het nieuwe museum, heb ik Nathan van heel nabij leren kennen. We zijn vrienden geworden en vaak voerden we vertrouwelijke en heel open gesprekken over heden, verleden en toekomst. Bij het uittekenen van het vernieuwde museum kon ik steeds op hem terugvallen – Natan, de wijze mentor. Hoe jammer dat hij de heropening van ‘zijn’ museum niet zal meemaken. Ik kon hem voor het nieuwe museum interviewen en zijn hele levensverhaal opnemen. Urenlang duurde dat (ik was veel meer moe dan hij, op zijn 86ste!). Op het einde besloot hij zo. “Ik heb een grote gave. Als ik in een school ga spreken, een anderhalf uur, soms twee uur, niet zo lang (sic!), dan ga ik nadien naar mijn wagen, zet Radio Klara op en de dag is voorbij. Ik ben… eigenlijk ben ik… een heel gelukkige man.”

Als ik terugblik op de persoonlijkheid die Natan was, dan valt me vooral die positieve levenskracht op. Zoals zovelen immens diep getroffen door de Shoah, heeft hij het hatelijke gif van de vernietiging beantwoord met een boodschap van engagement voor een betere wereld, vertrouwen in het goede van de mens, en weerbaarheid. Dat is een hele grote verdienste”.

 Régine Suchowolski – Sluszny voorzitter van Het Ondergedoken Kind – L’Enfant Caché noemt het overlijden van Natan Ramet het heengaan van een vriend en liet onderstaande reactie geworden: “Met diepe droefheid hebben het bestuur en alle leden van Het Ondergedoken Kind –   L’Enfant Caché  het heengaan vernomen van Nathan Ridder Ramet, gewezen ‘Weggevoerde’, en Erevoorzitter van de Dossinkazerne, Museum van Deportatie en Verzet in Mechelen. Dat museum, dat hij met liefde en volharding mee uitbouwde, en met blijdschap kon inhuldigen in aanwezigheid van Koning Albert, was zijn levenswerk.  Hij, die de gruwel van kampen persoonlijk meemaakte, maar mocht overleven, zette zich heel zijn verdere leven in tegen racisme, antisemitisme en onverdraagzaamheid, en voor het levendig houden van de nagedachtenis van alle verdwenen lotgenoten. Hij nam deel aan elke strijd tegen het slechte, hij was edelmoedig en lief, in één woord: een echte ‘Mensch’. Hij had dezelfde uitzonderlijke eigenschappen als zijn goede vrienden David Susskind en Professor Georges Baron Schnek, die ons enkele maanden voor hem ontvielen. Samen voerden zij een en dezelfde strijd tegen onrecht in onze samenleving.

Hij was zeer verbonden met onze organisatie, hij herinnerde ons eraan dat de bevrijding in september 1944 ook gepaard ging met een diepe rouw: ‘Waar waren onze ouders, onze echtgenoten en echtgenotes, onze kinderen?’. Hij deelde in ons leed, ondanks zijn eigen diepe wonden: ‘Diegenen die aan deportatie waren ontsnapt, stonden te wachten op overlevenden, die echter in de meeste gevallen niet terugkwamen’;  wij, de ondergedoken kinderen, waren immers bijna allen als wees achtergebleven. Met de werkelijkheid voor ogen, en toch gericht op de toekomst, verheugde hij er zich met ons over, dat de bouw van het nieuwe museum, rechtover ‘zijn’ museum, zo een goede vooruitgang boekte.

Wij zullen hem, de erevoorzitter, spiijtig genoeg moeten missen op de volgende bedevaart naar Mechelen, in september. Maar de herinnering aan Natan zal voor eeuwig in ons hart, en in het hart van velen, levendig blijven. Onze warme gedachten gaan ook naar zijn lieve echtgenote Liliane en zijn gehele familie”.
 
Franstalige reacties

De reactie van Henri Gutman, voorzitter van Le Centre Communautaire Laïc Juif kan u via deze link lezen.  Ook  Le Cercle Ben Gourion, Radio Judaïca et Contact J reageerden op hun website naar aanleiding van het overlijden van Natan Ramet. Hun reactie kan u hier lezen. De reactie van CCOJB voorzitter dr. Maurice Sosnowki kan u hier lezen.