Israël: ‘Cancel culture’ of gewoonweg censuurcultuur?

Is het niet ironisch dat de cancel culture — de digitale guillotine van onze tijd ontstaan is uit de ‘woke’-beweging, een beweging die bedoeld was om inclusiviteit en een open geest te promoten, verworden is tot een beweging die uiteindelijk veranderde in een ‘morele politieagent’ die op de “gevaarlijke” straten van het internet patrouilleert.

Rachel-Rivka Joris

Ze staan klaar om iedereen die over de schreef gaat te cancelen? Het is net als kijken naar de veganistische activist die betrapt wordt op het promoten van cheeseburgers — de intenties waren goed, maar ergens liep het mis. Dat wordt het meest duidelijk als je zoals ik een normale maar afwijkende opinie hebt over Israël, de enige democratie in het Midden-Oosten.

Het liefst cancelt men degene die de haatzaaiende berichten over de enige Joodse staat aanklagen. Het tegensputterende aankaarten van de eindeloze stroom onzin over Israël zonder het risico gecanceld te worden door een digitale menigte van onwetenden en kwaadwilligen, lijkt ondenkbaar. Antisemitisme – vaak vermomd als anti-zionisme, wordt door de aanhangers van cancel culture als een delicatesse geserveerd: men slikt het eigen haatgif met zoveel smaak dat het lijkt alsof ze er een feestmaal van maken.

Advertentie

De pure nonsens waarmee iedereen die zich de moeite nam om zijn mening te vormen aan de hand van feiten en niet aan de hand van propaganda het hard te verduren krijgt is ongezien. Parlementsleden, ministers en zelfs de paus zwemmen in dezelfde riedel: “genocide in Gaza, apartheidsregime in Israël, etnische zuiveringen, kolonisatie”. De Vaticaanse kerststal met het kindje Jezus gehuld in een Palestijnse sjaal is daarvan het zoveelste voorbeeld. Wat is het volgende? Een kersttafereel met Raoul Hedebouw als Jozef en Greta Thunberg als Maria?

Ik geloof oprecht dat, zoals dat met vele dingen het geval is, ook cancel culture positief kan zijn maar trop is te veel en te veel is trop. Dat is ook zo met te veel democratie. Neem nu de eetvoorkeuren uit een schoolreglement dat vleeseters het recht geeft op enkel vlees eten, vegetariërs het recht geeft om enkel groenten, vis en zuivelproducten te eten, en veganisten om enkel plantaardige producten te eten. Een prachtig idee en in theorie echt democratisch, toch? Iedereen krijgt wat hij of zij wil. Maar moeten, volgens die logica, dan ook kannibalen in datzelfde reglement het recht krijgen om mensenvlees te eten?

En precies dat is wat we zien gebeuren met cancel culture. We begonnen met het cancelen van mensen die zich echt misdroegen: seksisme, racisme, haatdragende uitspraken — daar valt geen discussie over te voeren. Prima, zoiets kan aangepakt worden. Maar tegenwoordig lijkt het alsof iedereen met een niet-mainstreammening een potentieel doelwit is. Het is een polariserend spel geworden waarin we jagen op het kleinste vermeende foutje, waarbij de menselijke feilbaarheid wordt genegeerd. Zelfs als iemand terecht gecanceld wordt, lijkt er geen ruimte voor vergeving: één misstap wordt het enige wat die persoon nog definieert. Daarnaast wordt het recht op meningsverschil steeds kleiner — als je anders denkt dan de meerderheid, loop je het risico gecanceld te worden. Zo moedigen we anti-Israëlisch of anti-Joods conformistisch kuddegedrag aan en censureren we mensen met andere ideeën, in plaats van ruimte te geven voor debat en groei. Kan men zichzelf met zulke stellingen nog als progressief bestempelen? 

De “You’re canceled”-mentaliteit versterkt het emotionele aspect dat de overhand heeft genomen op het rationele in onze samenleving. Het is alsof een brandweerman tijdens een heftige brand alles laat vallen om een zielige hond te knuffelen terwijl er in het brandende gebouw nog mensen hulp nodig hebben. Diezelfde emotionele reflex zien we ook bij cancel culture: het draait om wie zich het meest gekwetst voelt, zonder rekening te houden met het bredere plaatje. Deze nadruk op persoonlijke gekwetstheid voedt individualisme, waarbij we vergeten dat individuele vrijheid stopt waar die van een ander begint. Dat uitgerekend 7 oktober 2023 wordt ontkend of deze barbaarse gebeurtenissen zelfs worden goedgepraat is onverdraaglijk. Heinrich Schiller schreef driehonderd jaar geleden in zijn beroemd drama: “tegen zoveel stupiditeit zijn zelfs de goden niet bestand”.

We zijn zo bang geworden om iets verkeerds te zeggen en op die manier iemand te kwetsen dat we onze eigen vrijheid beperken om de vrijheid van degene die het luidst roept, te beschermen. Maar wat betekent dat voor onze democratie? In extreme gevallen begint cancel culture gevaarlijk hard te lijken op censuur in totalitaire regimes zoals in China waar mensen ook bang moeten zijn om vrijuit te spreken. Als we niet meer durven af te wijken van de meerderheid uit angst voor ‘cancelling’ verliezen we een essentieel kenmerk van een democratie: de vrijheid om te denken, te spreken en te debatteren zonder angst voor weerslag.

In naam van de progressiviteit, wordt het misschien tijd om cancel culture te cancelen? Vandaar mijn oproep tot moedig gedrag aan de te lang zwijgende meerderheid in ons land. Leve Israël en haar eeuwige hoofdstad Jeruzalem die ik hoop spoedig terug te kunnen bezoeken.

De 17-jarige auteur van dit stuk is lid van Belgian Friends of Israël

Advertentie