Interview: dr. Hendrik Koorevaar “Onze Israëltheologie levert overtuigde anti-antisemieten op”

Prof.dr. Hendrik Koorevaar is oudtestamenticus aan de Evangelische Theologische Faculteit (ETF) en is een trouwe Joods Actueel lezer. Koorevaar en meerdere van zijn collega’s aan dit theologisch instituut stappen duidelijk mee in de bekende Israëldynamiek van de Amerikaanse evangelicals of korter bij huis: ze sluiten nauw aan bij een grote groep evangelische christenen in Nederland. In ons land zijn er beduidend minder evangelicals, naar schatting nog geen half procent. Uitzondering is Brussel waar door de aanwezigheid van buitenlanders van protestantse origine hun aantal op vier procent geschat wordt.

Joods Actueel trok naar Leuven want een protestantse universitaire instelling in Leuven, het bolwerk van de katholieke universitaire wereld, met als surplus een aantal pro-Israëlproffen is toch een uitzonderlijk gegeven. Dat ETF, ontstaan uit het vroegere Belgische Bijbelinstituut, werd in 1983 als universitaire instelling erkend door de Belgische overheid. De instelling heeft zijn intrek genomen in het imposante gebouw van het voormalige Jezuïetenklooster in Heverlee. Eén ding werd ons duidelijk tijdens het gesprek met professor Koorevaar, die volgende jaar met pensioen gaat, de ETF is zonder de minste twijfel de enige academische instelling in ons land waar de anti-Israëlactivisten geen enkele voet aan de grond krijgen en waar nuance en respect voor de moeilijke situatie van Israël het halen van dwaze boycotacties, het drammerige verkondigen van eenzijdige standpunten of van de regelrechte desinformatie door uitgenodigde jihadisten als gastsprekers.

Waar komen de studenten die hier aan de theologische faculteit in Heverlee studeren vandaan?

De meerderheid van onze 180 studenten komen uit Nederland en Vlaanderen, dat is logisch omdat de driejarige bacheloropleidingen enkel in het Nederlands kunnen gevolgd worden. Maar onze masteropleidingen en de doctoraatsprogramma’s zijn internationaal georiënteerd en worden in het Engels gegeven. De studenten, trouwens ook onze professoren, komen vanuit alle hoeken van de wereld en uit verschillende kerkelijke denominaties.

Een van de onderwerpen die behandeld werden, is de visie van de rabbijnen op het land Israël. Betekent dit ook dat u als oudtestamenticus goed vertrouwd bent met het Talmoedisch denken en de joodse rabbinale tradities over dit onderwerp?

Advertentie

Neen, dat ben ik zeker niet maar daarom hebben we ook een deskundige uitgenodigd om dit thema te behandelen in de persoon van professor Pieter Siebesma die zich in deze materie verdiept heeft. Het Jodendom is wel opgenomen in het curriculum van onze masteropleidingen maar deze specifieke thematiek vroeg vanzelfsprekend de diepgaande analyse van een deskundige. De studiedagen krijgen een neerslag in een academische publicatie: The Land and the Earth: Studies about the Value of the Land of Israel in the Old Testament and Beyond’. Dat boek wordt wellicht volgend jaar al uitgegeven in de serie Edition  Israelogie (uitgeverij Peter Lang in Frankfurt am Main) en het hoofdstuk waar u naar refereert “The Function/Meaning of the Land in Rabbinic Tradition and Belief” wordt geschreven door prof. Siebesma.

Waarin wortelt de belangstelling die ‘het land’ bij u wegdraagt, heeft u Israël al bezocht?

Ik herinner me dat toen ik 1967 aan het Nederlands Opleidingsinstituut voor het Buitenland (Nyenrode University nvdr) een opleiding bedrijfskunde volgde ik een debat moest leiden over de Zesdaagse Oorlog. Het onderwerp van de discussie was hoeveel uren Israël tegen de Arabische overmacht zou kunnen standhouden. Isaac, één van mijn twintig medestudenten merkte op dat Israël ook kon winnen, hij werd prompt uitgelachen, niemand van ons hield dat voor mogelijk. Maar de docent corrigeerde mijn samenvatting:  “Dit is een minderheidsstandpunt maar als je fair bent moet je het wel oppikken en evalueren”. Even later kwam het ene bericht na het andere binnengelopen dat Israël aan de winnende hand was en dat schokte me. Ik had voordien enkel maar eens een boekje over Israël gelezen maar besloot op dat geëigende moment dat als ik mijn studie bedrijfskunde had afgerond ik naar ginds zou trekken. En zo ben ik veertig jaar geleden,  in 1969 om precies te zijn, in Israël terecht gekomen. Het beviel me dusdanig dat ik alle mogelijkheden om er zo lang mogelijk te kunnen blijven heb uitgeput en ik ben erin geslaagd om er veertien maanden lang te vertoeven. In Ulpan Kibbutz Bet Alfa, heb ik in die periode de gelegenheid gekregen om redelijk vloeiend Hebreeuws te leren spreken, lezen en schrijven. Ik werkte vier tot zes uur per dag en de overige tijd volgde ik een Hebreeuws onderwijsprogramma  en besteedde ik mijn tijd aan de studie van de Hebreeuwse taal, het was een prachtige tijd.

Het christendom heeft een eeuwenlange antisemitische traditie, ik denk aan kerkvader Johannes Chrysostemos maar ook aan Maarten Luther die tegen Joden fulmineerde en zijn kersverse medeprotestanten aanspoorde om Joden te vermoorden en hun huizen af te branden. Treft u soms in de denkwereld van uw studenten sporen aan die dat eeuwenoude antisemitisme toch nog heeft nagelaten?

Ik ben erg lang en intensief bekend met de evangelische praktijk in Vlaanderen. Ik was in 1977 al verbonden met het toenmalige Belgische Bijbelinstituut en ik kan niet zeggen dat ik één enkele keer één enkele antisemitische uitspraak gehoord heb, van geen enkele student en van geen enkele docent. Onze studenten komen uit het evangelische middenveld, uit evangelische kerken en varianten daarvan of zijn van reformatorische huize. En er bestaat in onze middens zoiets als een Israëltheologie,  met zijn sterke en zwakke kanten, maar in elk geval met een zeer grote liefde voor Israël en verbonden met eschatologische gedachten, het eindtijddenken, en de nieuwe Joodse staat is in dat licht een teken dat God met het huis van Israël handelt. Twee Duitse doctoraatsstudenten, die bij mij promoveerden, komen respectievelijk uit een freikirchliche achtergrond en uit een piëtistische beweging en ook zij zijn Israël zeer genegen. Het is duidelijk dat hier een Israël vriendelijk klimaat heerst. Ik kan enkel na al die jaren concluderen dat de evangelische Israëltheologie geen antisemitisme oplevert maar wel gemotiveerde anti-antisemieten.