Obsessie over fenomeen ‘boze Joden’

Opinie door Michael Freilich

Ik geef het toe, de obsessie van sommige Vlaamse journalisten over het fenomeen ‘boze Joden’ blijft me verbazen. Eerder deze maand berichtte Joods Actueel Online over gevoelige passages tijdens de misviering op de VRT. Groot was mijn verbazing wanneer ik op de voorpagina van Het Nieuwsblad en in De Standaard de titel onder ogen kreeg: ‘Joden boos’. Waarom ik verbaasd was? Omdat ik de dag voordien de bewuste journalist, Dajo Hermans, geïnformeerd had over dit verhaal. Ziehier de informatie die ik hem e-mailde.

“Joods Actueel kreeg verontwaardigde reacties van enkele niet-Joodse mensen die geschokt waren door de TV uitzending… Rik Hoet van de katholieke kerk bevestigt aan Joods Actueel dat er richtlijnen bestaan over deze gevoelige passages. Een correcte duiding is volgens hem ook essentieel maar dat gebeurde in de uitgezonden eucharistieviering echter niet. Dat de VRT of de priester slechte bedoelingen hadden sluiten wij categoriek uit. Het gaat volgens ons om een onoplettendheid. Tenslotte nog dit, niemand is ‘boos’ op de VRT. Joods Actueel wil dit verhaal als persmedium aankaarten en verschillende standpunten pro en contra brengen. Wij willen zelf geen standpunt innemen”.

U verstaat nu waarschijnlijk mijn verbazing over het artikel in de krant. De titel begint al fout en in het artikel zelf: geen woord over het feit dat de problematiek werd aangekaart door niet-Joden, geen melding dat wij zelf geen kwaad opzet bespeurden in het verhaal, en verder geen bericht dat de katholieke kerk zelf meedeelt dat er richtlijnen bestaan voor gevoelige passages. Integendeel, door alle gematigde argumenten achterwege te laten, lokt men een conflict uit en zet men een bevolkingsgroep voor schut. Daar bestaat een naam voor, riooljournalistiek. De journalist deed er zich van af met het excuus: “Ja maar Michael, je begrijpt toch dat wij ook kranten moeten verkopen”. (sic!)

Ook bij de televisie hetzelfde probleem. Toen enkele maanden geleden de rel rond ‘Plat Préfére’ uitbrak, werd ik gebeld door de eindredacteur van Terzake. ‘Of ik niet naar de studio wou komen voor een reactie’? ‘Dat kan niet’, verklaarde ik, ‘ik zit in het buitenland’. Maar ik kon wel François De Coster vragen, de man was zelf gedeporteerd naar Buchenwald (zijn vader en broer lieten er het leven) en is nu voorzitter van de vereniging van Belgische politieke gevangenen. Ik legde uit aan de journalist van Terzake dat het protest over de ‘Plat Préfére’ van Hitler aanvankelijk van die vereniging kwam. ‘Of de man een Jood is’, was de volgende vraag. ‘Neen dat is hij niet’, repliceerde ik. ‘Dan zoeken we wel iemand anders want we willen focussen op de Joodse overgevoeligheid’, luidde het aan de andere kant van de lijn.

Advertentie

Hierbij dan ook twee belangrijke tips voor journalisten. Eén, door steeds weer het woordje ‘boos’ te gebruiken creëer je een fout cliché. Ter vergelijking, als ik de headlines van de laatste paar weken volg over Bert Anciaux lees ik dat hij ‘niet mals is voor…, kritiek uit op…, misnoegd is over…, uithaalt naar…, betreurt dat…, ongelukkig is met…’, enz. Stel je nu eens voor dat er telkens het woord ‘boos’ werd gebruikt? Dan zou hij zich snel belachelijk maken. Je kunt in een open democratie toch perfect je mening geven zonder daar boos voor te moeten zijn? Edoch, dat geldt niet voor de Joodse gemeenschap, zo blijkt.

Twee, extrapoleer niet automatisch naar álle Joden. Wie de Joden ook maar een klein beetje kent, weet dat er voor elke twee Joden wel drie meningen bestaan. De Standaard meldde vorige week nog: ‘Joden boos over Gaza cartoon’. In feite ging het hier om één Joodse organisatie die gereageerd had, en dan nog eentje uit Los Angeles! Er zijn nu eenmaal duizenden Joodse organisaties, verenigingen, kranten en publicaties wereldwijd. En elke dag kan je er wel eentje vinden of er een lezersbrief uithalen waarbij iemand kritiek of bedenkingen uit over iets of iemand. Maar moet je daarom laten uitschijnen dat alle vijftien miljoen Joden daarachter staan? Daarom is het beter om organisaties of personen die kritiek uiten met naam en toenaam te vermelden.

Waarom ik mij hier zo druk over maak? Omdat de reacties op dergelijke misleidende titels het antisemitisme sterk aanwakkeren. Je moet de lezersreacties maar eens bekijken op de verschillende internetsites.

Om terug te keren naar de pientere journalist van ‘Het Nieuwsblad’. Die zei ook: ‘Michael, als jullie van Joods Actueel dit verhaal brengen dan is dat toch een teken dat je ermee akkoord gaat en dat je boos bent’. Je reinste onzin natuurlijk! Het is nu eenmaal de taak van de pers om over alles en nog wat te berichten. Open elke dag een krant en wat lees je in de opiniestukken van de redacteurs? ‘Gouden parachute voor bankiers beschamend’, ‘Politici, wie gelooft deze mensen nog’, ‘Electrabel nogmaals over de schreef’, enz. En toch hoor ik niet elke dag weer ‘hoofdredacteurs boos’. Of hoe zou ons land reageren als de internationale pers elke dag weer opmerkingen deed over ‘Belgians angry’, zich baserend op de krantenartikels die ze van bij ons lezen.