[video] Vlaamse Opera programmeert Samson en Dalila
Bekijk de ATV Video onderaan dit bericht
Op 28 april gaat in de Vlaamse Opera in Antwerpen Camille Saint-Saens’ opera ‘Samson en Dalila’ in première. De keuze voor deze opera, gebaseerd op het bekende Bijbelverhaal, is niet uitzonderlijk want al is het niet het meest gespeelde stuk, (daarvoor tekent een andere Franse opera namelijk Carmen van Georges Bizet), hij haalt toch de top tweehonderd van meest gespeelde producties. Voor intendant Aviel Cahn is het zijn eerste productie sinds hij de Vlaamse Opera bestuurt. De Joodse Cahn wil met zijn keuze naar eigen zeggen het debat over de relatie tussen kunst en politiek onder de aandacht brengen. Hij koos voor een opmerkelijke benadering door de regie toe te vertrouwen aan een, we citeren: ’Israëlisch-Palestijns duo Omri Nitzan en Amir Nizar-Zuabi. Deze laatste moest echter tijdens de voorstelling van de productie op de persconferentie aan hoofdredacteur Freilich schoorvoetend bekennen dat hij de Israëlische nationaliteit heeft.
De integriteit van een operaregisseur staat geen enkele wijziging aan het libretto van een opera toe. Dat zou door het operapubliek als barbarij bestempeld worden, vergelijkbaar met een conservator die een smurf zou bijschilderen op een Rubens. De tekst kan dus het gestelde doel niet dienen en als Saint-Saens en de librettist destijds al een bedoeling hadden was het vooral het verhaal te benaderen door te focussen op het karakter van Dalila, in tegenstelling tot vrijwel alle andere benaderingen die de figuur van Samson in de verf zetten. Dat verklaart waarom in deze productie het ‘gevecht met de leeuw’ maar ook het scharniermoment waarbij Samson zijn kracht verliest als Dalila zijn haar knipt niet voorkomen.
De enige mogelijkheid die een opera dus biedt voor een dergelijke maatschappelijke stellingname zijn de randactiviteiten die de productie vergezellen in de vorm van lezingen, debatten, huiskamerpresentaties, films … en de keuze van de regisseurs. Die stellen namelijk dat het om een complex gegeven gaat “tussen onderdrukker en onderdrukte” en dat hun blik zich niet enkel richt op het conflict tussen Israël en Palestina maar op alle actuele conflicten, zo lezen we in de bijhorende brochure.
En al wordt er voorbijgegaan aan het knippen van Samsons haar in het libretto, de stellingname van regisseursduo is daarentegen wel ‘bij de haren’ getrokken. Nergens blijkt uit één randactiviteit dat het ook om andere conflicten zou gaan. Integendeel. Dat is zonder meer een gemiste kans. Bovendien getuigen de randactiviteiten, voor zover ze geen literair of muzikaal karakter hebben, van grote eenzijdigheid. Dat kwam ook op de persconferentie tot uiting waar Amir Nizar-Zuabi het bestaansrecht van een Joodse staat openlijk afstreed. Een tweestatenoplossing waarbij Joden en Palestijnen vredig naast elkaar kunnen leven, ‘liever niet’. Vierenvijftig Arabische landen in de wereld en één Joodse staat vervangen door vijfenvijftig Arabische landen en géén Joodse staat, des te meer. Dit lijkt eigenlijk vrij sterk op het standpunt van Hamas, min het geweld natuurlijk.
Neen, Israël had een apartheidsregime opgezet volgens de regisseur. Dat er discriminatie heerst is ongetwijfeld waar, maar apartheid is iets anders. Of is de regisseur vergeten dat hij vrij de wereld mag rondtrekken omdat hij een Israëlisch paspoort op zak heeft. En dat zijn familie kan genieten van gezondheidszorg en andere sociale voordelen. Dat Nizar-Zuabi zijn acteer- en regisseuropleiding in een Israëlische (!) kunstacademie genoot, maakt brandhout van zijn apartheidstheorieën.
De randactiviteiten van de opera en mogelijk ook nog het decor en de kostumering zorgen ervoor dat deze Samson en Dalila geen vernieuwende productie is. Ze herhaalt immers enkel de standpunten die ons in de Europese pers tot vervelens toe worden voorgeschoteld.
door Guido Joris
Video van ATV