De zinloze symboolpolitiek van Thunbergs Gaza-missie

Op 9 juni werd het zeilschip Madleen, met onder meer Greta Thunberg aan boord, onderschept door de Israëlische marine terwijl het onderweg was naar Gaza. De boot werd afgeweken naar de Israëlische haven Ashdod — wat voor sommigen klinkt als een daad van onderdrukking, maar in werkelijkheid een noodzakelijke ingreep was in het licht van internationale en nationale veiligheidsoverwegingen.

Cedric Vloemans

Waarom Israël ingreep

De Gazastrook is sinds de aanval van 7 oktober 2023 geen gewoon hulpgebied meer, maar een actieve oorlogszone waar Hamas zich nog steeds verschanst tussen burgers en infrastructuur. De zeeblokkade van Gaza, die al sinds 2007 door Israël wordt gehandhaafd na de staatsgreep van Hamas tegen de Palestijnse Autoriteit, werd in 2011 door het panel van de Verenigde Naties (Palmer Report) nog erkend als legitiem onder internationaal recht — zolang ze proportioneel en gericht blijft op militaire goederen.

De situatie herinnert aan eerdere historische blokkades zoals de Amerikaanse zeeblokkade rond Cuba in 1962. Ook toen werd het recht op maritieme interceptie verdedigd vanuit veiligheidsbelangen, ondanks hevige internationale kritiek. Net als in 1962 is ook hier de inzet: voorkomen dat vijandige groeperingen zich bevoorraden onder het mom van humanitaire leveringen.

Dat Thunberg en haar medereizigers zich voordoen als vredesactivisten is op zich hun goed recht. Maar wie zich moedwillig in het vaarwater van een conflictzone begeeft zonder voorafgaande coördinatie met officiële instanties, handelt niet in het belang van vrede maar van publiciteit.

Geen ‘humanitaire’ missie zonder morele helderheid

Dat het schip geladen was met een groep activisten die niet alleen Israël aanklaagt, maar weigert om ook Hamas met naam te veroordelen, is symptomatisch voor een westers moralisme dat selectief verontwaardigd is. Symbolische acties als deze claimen ethisch hoger te staan, maar verzuimen het morele fundament waarop echte vrede gebouwd wordt: duidelijke afwijzing van geweld, ook wanneer dat geweld uit een ‘onderdrukte’ hoek komt.

Advertentie

Dit soort eenzijdige strijd doet denken aan het pacifistische idealisme van de jaren ’30, dat het nazisme poogde te “begrijpen” zonder het tijdig te veroordelen. Neville Chamberlains peace for our time berustte op de tragische illusie dat morele neutraliteit sterker is dan morele duidelijkheid. De prijs die Europa toen betaalde voor dat relativisme is intussen bekend.

Een vredesactivist die blind blijft voor de terreur van Hamas, is niet neutraal. Hij of zij wordt medeplichtig aan een gevaarlijke vorm van relativisme die de grenzen tussen dader en slachtoffer doet vervagen.

Een les in realiteit

Israël behandelde de opvarenden correct, zoals het een democratie betaamt. Ze kregen medische en logistieke ondersteuning, en werden zelfs — ironisch genoeg — geconfronteerd met de realiteit die ze liever negeren: het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken liet hen de gruwelijke beelden zien van de pogrom op 7 oktober, die het begin markeerde van de huidige militaire situatie in Gaza.

De boodschap was helder: wie Gaza wil binnenvaren, moet ook durven kijken naar wat daar op 7 oktober vandaan kwam.

Activisme zonder verantwoordelijkheid

Het Westen kent geen tekort aan symbolen, wel aan verantwoordelijkheid. Een bootje vol activisten mag dan misschien trending zijn op sociale media, maar het verandert niets aan de feiten op het terrein. Gaza is gegijzeld — niet door Israël, maar door Hamas. Wie weigert dat te erkennen, ondermijnt de hoop op echte humanitaire hulp, laat staan op duurzame vrede.

Zolang activisten als Greta Thunberg hun stem niet durven verheffen tegen het islamistisch extremisme van Hamas, blijft hun strijd moreel incompleet. Symboolpolitiek zonder morele helderheid is geen daad van verzet, maar een oefening in zelfbedrog.

 

Bibliografie

Advertentie

Internationaal recht en maritieme blokkades

• United Nations, Report of the Secretary-General’s Panel of Inquiry on the 31 May 2010 Flotilla Incident (Palmer Report), 2011.
• Wolff Heintschel von Heinegg, “Naval Blockades and Humanitarian Access,” International Review of the Red Cross, Vol. 91, No. 873, 2009.
• Louise Arimatsu, “The Legal Status of the Gaza Strip,” Chatham House Briefing Paper, 2009.
• Dapo Akande & Emanuela-Chiara Gillard, “The Oxford Guidance on the Law Relating to Humanitarian Relief Operations in Situations of Armed Conflict,” Oxford Institute for Ethics, Law and Armed Conflict, 2016.

Hamas, terrorisme en de politieke situatie in Gaza

• Matthew Levitt, Hamas: Politics, Charity, and Terrorism in the Service of Jihad, Yale University Press, 2006.
• Jonathan Schanzer, Gaza Conflict 2021: Hamas, Israel and Eleven Days of War, FDD Report, 2021.
• Einat Wilf & Adi Schwartz, The War of Return: How Western Indulgence of the Palestinian Dream Has Obstructed the Path to Peace, St. Martin’s Press, 2020.
• Shaul Bartal, “Hamas’s Human Shield Strategy,” Studies in Conflict & Terrorism, Vol. 43, No. 7, 2020.

Activisme, symboliek en morele relativiteit

• Michael Ignatieff, The Lesser Evil: Political Ethics in an Age of Terror, Princeton University Press, 2004.
• Pascal Bruckner, La tyrannie de la pénitence: essai sur le masochisme occidental, Grasset, 2006. (Engelse vertaling: The Tyranny of Guilt: An Essay on Western Masochism)
• Paul Berman, Terror and Liberalism, W. W. Norton & Company, 2003.
• Shadi Hamid, “The West’s Moral Hypocrisy on Gaza,” The Atlantic, May 2024.
• Ben-Dror Yemini, Industry of Lies: Media, Academia, and the Israeli-Arab Conflict, ISGAP, 2017.

Politieke en morele achtergronden van pacifisme en eenzijdige kritiek

• Tony Judt, Postwar: A History of Europe Since 1945, Penguin, 2005.
• Richard Pipes, Communism: A History, Modern Library, 2001.
• Michael Walzer, Just and Unjust Wars, Basic Books, 1977.
• Bernard Lewis, The Crisis of Islam: Holy War and Unholy Terror, Random House, 2003.
• Niall Ferguson, The War of the World: Twentieth-Century Conflict and the Descent of the West, Penguin, 2006.

 

Actuele analyses van de Thunberg-vloot en 7 oktober-aanvallen

• Jerusalem Post, “Israel Diverts Ship with Greta Thunberg to Ashdod,” 9 June 2025.
• Times of Israel, “Activists Detained after Attempt to Breach Gaza Naval Blockade,” 9 June 2025.
• Israel Ministry of Foreign Affairs, Briefing on the Legal and Security Aspects of the Gaza Blockade, 2024.
• Haaretz, “IDF Shows 7 October Footage to Foreign Activists,” 10 June 2025.
• NGO Monitor, “The Role of Western NGOs in Delegitimizing Israel via Gaza Missions,” Report, March 2024.