Rechtse partij van Avigdor Lieberman scheert hoge toppen

Dit artikel verscheen eerder op Knack.be en in Joods Actueel van februari.

Yisrael Beiteinoe, wat ‘Israël ons huis’ betekent, is volgens de peilingen een van de meest opmerkelijke verschijnselen van de Israëlische verkiezingen. De partij zal naar schatting 12 tot 15 procent van de stemmen halen. Door critici wordt Yisrael Beiteinoe als een racistische partij afgedaan. Maar hoe zit het met het partijprogramma, ontwaart men ook daar racisme? En wat trekt zoveel Israëli’s in bij de partij van Avigdor Lieberman? Wij zochten het uit.

Yisrael Beiteinoe gebruikte als belangrijkste slogan tijdens zijn campagne de oneliner ‘geen staatsburgerschap zonder loyaliteit’. Hiermee viseert Lieberman de Arabische Israëli’s. Een (klein) aantal van hen stelt zich al jaren openlijk anti-Israëlisch, zelfs pro-Hamas op. Na aanslagen tegen Israël wordt in sommige Arabische dorpen snoep uitgedeeld aan kinderen; uiteraard doet dat serieuze vragen rijzen. De campagne van Lieberman komt dus niet uit het niets opzetten. Vorig jaar waren verschillende Arabische Israëli’s verantwoordelijk voor terreurdaden in Israël, waaronder het doodschieten van acht studenten in een Jeruzalemse Talmoedschool en de zogenaamde ‘bulldozeraanvallen’ in de hoofdstad. Na de Libanonoorlog werd een Arabisch Knessetlid zelfs beticht van hoogverraad. De man, Azmi Bishara, zou geheime informatie aan Hezbollah hebben overgemaakt. Hij nam ontslag uit de Knesset en is sindsdien niet meer naar Israël teruggekeerd.

Daarom ook het plan van Lieberman om alle burgers van Israël getrouwheid te laten zweren aan de land en de vlag. Wie het daar moeilijk mee heeft moet maar elders naar toe, redeneert Lieberman. Maar wie het programma van Yisrael Beiteinoe er op naleest vindt toch een genuanceerder standpunt: wie weigert het document te ondertekenen mag in Israël blijven, maar zal zijn stemrecht verliezen, evenals de mogelijkheid om zich verkiesbaar te stellen.

Advertentie

Op zichzelf lijkt het plan van Lieberman niet meer dan een goedkope truc om stemmen binnen te halen. Dat de maatregel geen enkel effect zal hebben moge wel duidelijk zijn: wie geen probleem heeft met de Joodse staat zal het document natuurlijk ondertekenen, maar dat zal ook iedereen doen die er wel problemen mee heeft. Yasser Arafat verklaarde: ‘Als ik bereid ben voor mijn land te moorden, zou ik er dan niet voor liegen?’

Populisme is van alle tijden en zoals we nu opmerken ook van alle landen. Toch lijkt Lieberman met deze stellingen succes te oogsten bij de kiezer. ‘Als ze niets tegen ons land hebben, waarom kunnen ze het document dan gewoon niet ondertekenen?’ Dat er met Lieberman rekening wordt gehouden, zien we ook aan de reacties van de tegenkandidaten.

Ehud Barak deed het plan af als lachwekkend: ‘Natuurlijk moet er steng worden opgetreden tegen interne vijanden, maar 99 procent van de Arabische inwoners zijn wel degelijk pro-Israël,’ aldus de kandidaat van de Arbeiderspartij.

Twee staten

Alhoewel Yisrael Beiteinoe er een extremistisch discours op na houdt, is de partij niet tegen een tweestatenoplossing. Daarom ook dat hij een groot deel van de extremistische kolonisten,die een groot-Israël nastreven, tegen zich in het harnas heeft gejaagd. Maar:  ‘De tweestatenoplossing is gebaseerd op een vreselijke ongelijkheid,’ stelt Lieberman, ‘Waarom moet de Palestijnse staat exclusief aan Arabieren worden voorbehouden, terwijl Israël zowel Joden als Arabieren moet onderbrengen?’ Daarom ook de slogan in het verlengde van de partijnaam: ‘Israël ons huis… Palestina het hunne.’ Vandaar dat Lieberman ook het volgende zegt: ‘Als we de plannen voor een tweestatenoplossing aanvaarden, dan moeten Arabieren in de Palestijnse staat wonen en Joden in de Joodse staat.’ Enkele jaren geleden had hij het nog over een ‘gedwongen’ transfer van de Arabische bevolking uit het gebied in ruil voor compensatie. Een soort massale onteigening dus. Maar ook hier heeft Lieberman zijn standpunt ondertussen bijgesteld. Niemand moet volgens hem verhuizen; de grenzen zullen echter worden ‘hertekend’ in een akkoord met de Palestijnse Autoriteit. Zo zouden Arabische steden die grenzen aan Palestina overdragen worden aan de Palestijnse staat, in ruil voor het verkrijgen van Palestijns grondgebied (de nederzettingen) die grenzen aan Israël.

De motivatie achter het plan van Lieberman is simpel. Verschillende studies hebben aangetoond dat de Israëlische Arabieren (thans 20 procent van de bevolking) op lange termijn wel eens de grootste bevolkingsgroep kunnen worden als gevolg van een hoger geboortecijfer. Als voorbeeld van een succesvolle gebiedstransfer haalt Lieberman de oorlog tussen de Turkse en Griekse Cyprioten in de jaren zeventig aan. Uiteindelijk is Cyprus ook gesplitst in een Grieks en een Turks deel.

Advertentie

Overtuigde Palestina-supporters, zoals Numan Othman, voorzitter van CODIP, klaagt al langer dat er voor hem niet zoiets bestaat als Israëlische Arabieren. ‘Het zijn allemaal Palestijnen,’ zei hij enkele maanden geleden tijdens een debat. Volgens dat principe moet het idee van Lieberman dan ook heel aanvaardbaar zijn voor Othman.

Livni

Het voorgaande lijkt een redelijke strategie van Lieberman, die gegarandeerd kiezers aantrekt. Maar wie het programma van de partij er goed op naleest, komt al snel tot de conclusie dat er wat aan schort. Zo is Yisrael Beiteinoe resoluut tegen elke vorm van unilaterale terugtrekking: ‘Alles moet gebeuren via akkoorden met de Palestijnen,’ luidt het. Een zelfde geluid horen we bij de Likoedpartij van Benjamin Netanyahoe, de gedoodverfde favoriet in deze verkiezingen. Dat de Palestijnen nooit zullen instemmen met de harde lijn van deze partijen is duidelijk. Het implementeren van een vredesplan zal dus ongetwijfeld op de lange baan worden geschoven. Met andere woorden: er zal niets veranderen aan de situatie van de Palestijnen, het extremisme zal verder toenemen en de internationale gemeenschap zal Israël steeds meer onder druk zetten. Ook qua veiligheid zal er niet veel veranderen. Zo beloofde Benjamin Netanyahoe dat hij Hamas zou uitschakelen, terwijl iedereen weet dat dit een utopie is.

Realistischer is het plan van Tzipi Livni. Zij is bereid tot 80.000 kolonisten verplicht uit hun huizen te zetten om plaats te maken voor de Palestijnse staat. Geen sinecure, denk maar aan de ontruiming van Gaza destijds, toen er 8000 mensen werden geëvacueerd, een probleem dat tien keer zo klein was, maar waarvan de oplossing toen al tamelijk veel dwang vergde. Ook is Livni bereid om te praten over de status van Jeruzalem en om het nederzettingenbeleid te herzien, om te beginnen omtrent de nederzettingen aan de andere kant van de veiligheidsbarrière. De sterkste troef van haar partij Kadima is het vasthouden aan de visie van Ariel Sharon, waarbij met of zonder akkoord Israël zich afscheidt van de Palestijnen. Met andere woorden, ook al blijft Abbas halsstarrig vasthouden aan al zijn eisen, zonder belangrijke toegevingen te doen, dan nog zal een regering met Kadima alles in het werk stellen om een leefbare Palestijnse staat te helpen realiseren. Tegelijkertijd zal Kadima nooit toestaan dat de veiligheid van Israël daarbij in het gedrang komt, wat men redelijkerwijs ook niet van enige Israëlische partij kan verlangen.

Auteur: Michael Freilich