Film Modus Operandi, volgende week op Canvas

De film Modus Operandi wordt op Canvas uitgezonden op 11 en 18/5 om 21u10. De titel is Latijn voor ‘manier van werken’.

In de criminologie staat de term voor de manier van werken van de crimineel en is dus zeer toepasselijk. In België werden immers 25.437 Joden gedeporteerd. Dat is een gemiddelde Vlaamse gemeente. Slechts 1.276 kwamen terug. Elie Wiesel stelde het zo: ‘Niet alle slachtoffers waren Joden, maar alle Joden waren slachtoffers…’

De film geeft vrij systematisch aan hoe de nazi’s in bezet België te werk gingen. Er was in de eerste plaats de identificatie van de Joodse bevolking, waarna deze uitgesloten werden uit het economische en sociale leven. Vanaf 1942 was er de invoering van de gele ster. Daarna kwamen de oproepen door de ‘Vereniging van Joden in België’ voor tewerkstelling in het Oosten. Toen volgden de arrestaties, de razzia’s en de deportaties. Anderzijds waren er ook de reddingsacties van het Joods Verdedigingscomité, en ten slotte de arrestaties van de Belgische Joden en de ‘Endlösung’.

Gewillig België

Modus Operandi neemt afstand van de mythe dat België een voorbeeldig land was voor de Joden. Bij deze stelling hebben de makers van de film rekening gehouden met de ‘passiviteit’ van de bevolking die in de eerste plaats bekommerd was om eigen leven. Anderzijds wordt de sterk uiteen- lopende houding van de Belgische autoriteiten t.o.v. de nazi’s onder de loep genomen. Autoriteiten die belast werden met bepaalde Duitse verordeningen sprongen daar vrij willekeurig mee om en dit op een manier die varieerde van absolute weerstand of in het slechtste geval (en meestal) een vrijwillige en zelfs vlotte collaboratie.

Advertentie

Enkele voorbeelden: we kunnen vandaag, en aan de hand van de film, cru stellen dat in Antwerpen, zeer gewillig en vlot, werd samengewerkt met de nazi’s. Sommige razzia’s werden enkel en alleen uitgevoerd door de Vlaamse SS. In Brussel daarentegen weigerde de lokale politie dikwijls mee te werken met de bezetter. In sommige gemeenten verliep het verdelen van de gele Jodensterren zeer vlotjes terwijl anderen de zaak saboteerden. En zo zijn er tientallen voorbeelden. Alleen spijtig dat de uitzonderingen de regel bevestigden. Gewillig België!

Tijdsdocument

Heel deze geschiedenis werd keurig in beeld gebracht door regisseur Hugues Lanneau en producer Willy Perelsztejn. Aan de hand van de verhalen van de overlevenden waaronder Ramet, Kichka, Lachterman, Susskind, Haber, Vos, Goldstein, Szyper, Geulen e.a. werden deze getuigenissen geïllustreerd met het originele filmmateriaal in een bijzonder knappe montage. De sobere opnames waarin de getuigen hun verhaal vertellen zijn in kleur, terwijl de illustraties in somber zwart/wit zijn gebracht. Een combinatie die het geheel boeiend en afwisselend houdt.

Een van de grootste verdiensten van de realisator is dat door de getuigenissen van de overlevenden de slachtoffers in de film een naam krijgen. De vergeelde beelden van de slachtoffers komen tot leven, worden opnieuw individuele mensen van vlees en bloed. Het zijn niet langer onbekenden die een gele ster dragen, zoals het slachtvee gemerkt is dat naar het slachthuis moet. De film toont levende mensen, met hun namen, met hun verleden, met hun familie. Door deze aanpak van Hugues Lanneau wordt deze film een tragisch, maar zeer humanistisch tijdsdocument.

Modus Operandi is het resultaat van drie jaar intensief speuren door een massa originele documenten, verslagen en filmmateriaal. Een bijzonder creatief werk met een degelijk overwogen pedagogisch doel en een degelijke wetenschappelijke betrouwbaarheid. Er werd aan gewerkt door bekende historici en journalisten zoals José Gotovitch, Jean-Philipe Schreiber, Luis Angel Bernardo y Garcia, J.J. Jespers en Yvan Sevenans.

Het is de eerste keer dat een zo cruciale gebeurtenis in de Belgische geschiedenis op die manier wordt verwerkt tot een speelfilm van 98 minuten. Anderzijds is het ook de belangrijkste bioscooprelease van een Belgische documentaire film sinds de komst van de televisie.

Bij de film is een pedagogische handleiding geschreven door Luis Angel Bernardo y Garcia. Je kan die vinden op de site van de film.
www.film-modusoperandi.be

Advertentie

RONY BOONEN

Interview Chris Lomme

Joods Actueel had een gesprek met Chris Lomme, de commentaarstem in de Nederlandstalige versie van de film. Chris Lomme kon niet aanwezig zijn op de avant-première omdat ze voor opnames in Parijs verbleef.

J.A. Wat is uw mening over deze film?

Chris Lomme: ‘Het becommentariëren van deze film raakte me enorm. Ik werd hard geconfronteerd met wat in het verleden is gebeurd. Door de dagdagelijkse dingen raak je deze zaken wat kwijt, maar nu, door deze film, realiseer je opnieuw wat een ellende mensen anderen hebben aangedaan. Als kind al voelde ik dat elke vorm van racisme niet kon, verkeerd was.’

J.A. Wie moet deze film zien?

Chris Lomme: ‘Iedereen. Deze film moet ook in de scholen worden vertoond. Jonge mensen moeten kunnen zien tot wat wij als mensen in staat zijn. Elke vorm van racisme, antisemitisme, discriminatie en uitsluiting moet gebannen worden. Het is gewoon een vorm van egoïsme. De huidige ‘alles – is – van – mij – en – delen – doe – ik – niet’ mentaliteit is bijzonder nefast. Een politieke partij die dweept met een soort van ‘eigen volk eerst’ principe, is verkeerd bezig, omdat ze mensen uitsluiten uit de maatschappij. Dergelijke mentaliteit legt de basis van alle kwaad. Wij moeten ons daar absoluut tegen verzetten, waakzaam blijven én verdraagzaam.’