Voorwoord Joods Actueel december

Het is weer zover! Chanoeka staat voor de deur. Op vrijdagavond is het niet alleen de vrouw des huizes die de kaarsen voor de sabbat aansteekt, ook de vader en vaak ook de kinderen zullen de kaarsen van hun chanoekakandelaar, de menora, mogen aansteken. De kinderen kijken alvast reikhalzend uit naar het feest en naar de cadeautjes die klaarliggen. Maar van Chanoeka gaat vooral een spirituele warmte uit, de kaarsen van de kandelaar fungeren als het ware als warmtebron, voor zowel de koude handen in het naderende winterseizoen als voor de verwarming van de ziel. De woonkamer ademt rust uit. De mooie gezangen van het Maoz Tzur stijgen langzaam ten hemel op. Het licht van de gekleurde chanoekakaarsjes straalt een volmaakte sfeer uit en de geur van ponshkes (oliebollen) en warme latkes (aardappelkoeken) vervolledigen het beeld.

De menora is ook één van de bekendste symbolen van het Jodendom, naast de davidster en het keppeltje. Maar een rechter in beroep heeft er onlangs nog eentje uitgevonden, namelijk de gele ster die Joden onder het naziregime verplicht moesten dragen. Waar gaat dit over? Verder in onze rubriek Binnenland vindt u een cartoon die aanleiding was tot een klacht van de Joodse politicus Claude Marinower. Het Antwerpse satireblad ’t Scheldt had hem in een afbeelding na de verkiezingen van 2007 naast andere politici opgevoerd in een spotprent met het opschrift ‘superflu Belge’ (Belgisch overschot). Claude Marinower (OpenVLD) wordt er opgevoerd met blauwe das en… gele ster op zijn revers.

Marinower, zelf zoon van een Shoah overlevende, pikte dit niet en deed de uitgever een proces aan. In een procedure voor de burgerlijke rechtbank vroeg Marinower een schadevergoeding van 5.000 euro wegens ‘onzorgvuldig handelen’ van de cartoonist. De eis werd echter afgewezen, zowel in eerste aanleg als in beroep. “De geïntimeerde heeft het recht om met tekeningen en cartoons uitdrukking te geven aan zijn mening over het politiek gebeuren”, stond in het arrest. Marinower, zo klonk het, heeft zich in de Antwerpse politiek “gemanifesteerd en geprofileerd als een politicus van Joodse afkomst, die bijzonder gemotiveerd is om deze bevolkingsgroep te vertegenwoordigen en waarbij hij duidelijk de steun van een deel van de Joodse gemeenschap wou bekomen”. “In die optiek is de gele davidster geen discriminerend kenmerk“, gaat de rechter verder, “het is integendeel een duidelijke verwijzing naar het electoraal cliënteel van de appellant. Ook de blauwe das die hij draagt, verwijst naar zijn politiek engagement”.

Alhoewel Marinower zich bij de beslissing van de rechtbank neerlegde, zoals het een eervol man betaamt, kunnen we toch serieuze vragen stellen bij de redenering van de rechtbank. Want een gele ster op de revers van je jas is zeer duidelijk geen Joods symbool zoals de kandelaar, het keppeltje of zelfs  de blauwe davidster van de Israëlische vlag. Integendeel, de gele ster is net het symbool van racisme tegen Joden, weerzinwekkende onverdraagzaamheid en discriminatie die ertoe leidden dat zes miljoen Joden in Europa werden vermoord. Ik voer niet aan dat de rechter Marinower zondermeer in het gelijk had moeten stellen. De voorzitter van het Hof had ook kunnen oordelen dat, los van het feit of deze  spotprent een beledigend karakter had of niet, dit nog steeds binnen de grenzen van vrije meningsuiting valt. Het is echter de redenering van de rechtbank die ik moeilijk kan volgen, namelijk een symbool van racisme tegen Joden gelijkstellen met een Joods symbool.

Advertentie

In de Juristenkrant verscheen een beschouwing van advocaat en lector mediarecht Hugo Lamon. Ook hij had vraagtekens bij de motivering zoals blijkt uit zijn tekst: “Het is uiteraard de rol van de rechter om geschillen te beslechten waarbij er noodzakelijkerwijze ruimte is voor een feitelijke appreciatie van de feiten. Door de algemene bewoordingen van het arrest krijgt die uitspraak wel een bijzondere dimensie die de contouren van het concrete geschil overstijgt”.
En bij dit alles ben ik toch wat blij dat het binnenkort weer Chanoeka is. Perfect om tot rust te komen, na te denken over de belangrijke dingen in het leven, de toekomst, de familie en aldus de alledaagse beslommeringen en de onbegrijpelijke uitspraken van een rechter even te vergeten.

Chanoeka Sameach, vrienden lezers.

Michael Freilich
Hoofdredacteur