Joodse uitzendingen Vlaanderen: Betty de Leeuw 18 jaar Joodse radiostem

Na ons bezoek aan de Joodse Omroep in Nederland gingen we in Vlaanderen op zoek naar de Joodse uitzendingen in de gastprogramma’s van de VRT. Wij gingen praten met professor J. Klener en mevrouw Betty de Leeuw. Deze laatste kan je een unicum in uitzendland noemen, want al achttien jaar staat zij in voor de Joodse programma’s op de radio.

Artikel verschenen in Joods Actueel van 04/09 – Door onze redacteur, Rony Boonen

Wie heeft de leiding over de Joodse uitzendingen?
Prof. Klener: De algemene leiding van de programma’s is in handen van het Centraal Israëlitisch Consistorie van België. Prof. T.Gergely is voorzitter van de audiovisuele commissie en Alexander Waynberg staat in voor de Franstalige programma’s. De Nederlandstalige en Franstalige programma’s zijn volledig autonoom. Maar bij de nationale programma’s, die op beide televisiekanalen worden uitgezonden, wordt er uiteraard samengewerkt. Die nationale programma’s zijn meestal erediensten vanuit de synagoge of een opname van de klaagzangen die rond Jom Kippoer worden uitgezonden.
De radioprogramma’s zijn zoals gezegd volledig autonoom. Dat wil zeggen dat mevrouw de Leeuw in Vlaanderen en de heer Waynberg in Wallonië en Brussel uiteraard zelfstandig kunnen werken. Deze mensen kennen het klappen van de zweep, hebben de ervaring en de volledige steun van het Consistorie. De uitzendingen worden gesubsidieerd door de Vlaamse gemeenschap en liggen vast per decreet. Hoe groter het aantal leden van één levensbeschouwelijke vereniging, hoe groter het aantal uitzendingen. De Katholieke Televisie en Radio Omroep krijgt 24u10minuten. De vzw PRO-Erts (Protestantse Omroep en Evangelische Radio en Televisie Stichting) 11u14 min. De vzw Israëlische Godsdienstige uitzendingen drie uur, zoveel als de Orthodoxe Kerk in België. De Humanistische Vrijzinnige uitzendingen krijgen 21u15.

Hoe begon dit verhaal? En hoe evolueerde het?
Betty de Leeuw: Zowat achttien jaar geleden vroeg me Pascale Lieblich, die ik via, via kende, of ik na haar vertrek naar Israël wou instaan voor de Joodse uitzendingen op de radio en de TV. En dat deed ik. Veel evolutie is er binnen de uitzendingen ‘an sich’ in al die jaren niet gebeurd. Persoonlijk groei je natuurlijk in die functie. Ik evolueerde met het programma mee. Je leert als mens tenslotte steeds meer bij. Wij hebben altijd al acht uitzendingen gehad per jaar, waarvan zes uitzendingen van twintig en twee van dertig minuten. Ik sta persoonlijk in voor de realisatie, de presentatie en de productie. Het is als het ware een ‘One woman show’. Vroeger, heel in het begin, leidde mevrouw Anna Marinower de uitzendingen. Ik moest toen bij haar verantwoording afleggen. Maar dat is weggevallen.
Wanneer worden de radioprogramma’s uitgezonden?
Betty de Leeuw: Momenteel is er één uitzending per maand, na het nieuws van 20 uur. Telkens op een donderdag. Op de normale uitzenduren van de gastprogramma’s. En zoals je weet krijgen de gastprogramma’s zendtijd naar gelang het aantal leden van een bepaalde levensbeschouwelijke orde. Hoe kleiner de levensbeschouwelijke visie, hoe minder uitzendingen. Wij hebben gelukkig een breed en uitgebreid aantal luisteraars. Zeer trouw ook! Dat merk ik aan de reacties.

Zijn de programma’s enigszins aan de actualiteit gebonden en is er voldoende afwisseling?
Betty de Leeuw: Mijn uitzendingen zijn niet gebonden aan de actualiteit. Wat ik wel nauwkeurig opvolg zijn de Joodse feestdagen. In september zal ik bijvoorbeeld inspelen op het Joodse nieuwjaar Rosh Hashanah en uiteraard Jom Kippoer. In april zal het dus gaan over Pesach. Tussendoor breng ik culturele en informatieve programma’s.
Ik zorg persoonlijk voor zo veel mogelijk afwisseling. Ik maak onder andere programma’s over de Joodse identiteit. Hierin ga ik op zoek in welke mate het Jood zijn je leven bepaalt. Er waren uitzendingen met Lydia Chagoll en Armand Schmidt. Ik zette ook een merkwaardige dialoog op met een gemengd echtpaar waarvan de vrouw Joodse is en de man niet. De man kwam uit een, wat je in Vlaanderen kunt stellen, een ‘pikzwart nest’ en zij dus uit een Joods gezin. Wij vergeleken hun jeugd en ik kan stellen dat het een bijzonder ontroerende uitzending werd.

Advertentie

Zo breed mogelijk?
Ik probeer mijn programma’s zo breed mogelijk open te stellen. Iedereen kan aan bod komen: oud, jong, liberaal, gelovig, Jood, niet-Jood. Anderzijds wil ik mijn programma’s ook zo boeiend mogelijk maken. Bij voorbeeld door toedoen van mijn vriend Armand Schmidt, die een verwoed reiziger is. Met hem heb ik programma’s gemaak over Joden in Iran, in Georgië en Oezbekistan. En uiteraard ook over hem zelf. Het is bijzonder boeiend om te zien hoe al die mensen hun Jood-zijn, hun Joodse identiteit invullen.Er was ook een kookprogramma: ‘Zeg me wat je eet, en ik zal zeggen wie je bent’. Een bijzonder leuk programma waarop ik zeer veel reacties kreeg. Veel mensen wilden de recepten. Tot slot maakte ik ook een bijzondere uitzending met drie vrouwen: een Boeddhistische, een religieuze en een liberale Joodse vrouw in één programma. En uiteraard ook over het Joods cultureel festival. Ik wil echt zo creatief mogelijk zijn. Een politiek geladen programma zal ik nooit maken.
Wat krijgen we in de toekomst?
Betty de Leeuw: Ik sta in mijn programma’s open voor iedereen en ik hoop uiteraard dit nog zeer lang te kunnen doen op mijn eigen creatieve manier. Soms is het allemaal wel erg hectisch omdat ik nog een voltijdse baan heb én werk als schoonheidsspecialiste. Maar het maken van programma’s blijft een boeiende en bijzonder creatieve bezigheid.