“De joden hebben het gedaan”, antisemitische complottheorieën na 9/11

Osama Bin Laden is dood. Op de plaats waar ooit de Twin-Towers stonden verrijst een nieuwe wolkenkrabber. De internationale troepenmacht trekt zich fase-gewijs terug uit Irak en Afghanistan. Nine eleven en de materiële gevolgen worden na tien jaar langzaamaan voer voor geschiedenisboeken. Wat wel nadrukkelijk overblijft zijn de vele complottheorieën die menen te verklaren wat er “echt” gebeurde op die elfde september.

Zoals een hardnekkige bacterie immuun is voor behandeling blijven ook deze fantastische verhalen bestaan, ondanks pogingen om ze rationeel te weerleggen. Onverwacht duiken ze weer op in een gemuteerde, gewijzigde vorm. Vaak echter blijven de Joden en Israël de gebeten hond. Eeuwenoude complottheorieën over wereldomvattende Joodse macht worden nieuw leven ingeblazen.

De eerste complottheorie in verband met 9/11 begon vier dagen nadat de torens instortten. De Syrische krant Al-Thawra verspreidde de kwakkel dat vierduizend Joden die elfde september niet op hun werk opdaagden omdat Israël hen had verwittigd van de op til zijnde aanslag, zo blijkt uit een document van de U.S. State Department uit 2007. Een andere mythe volgde: vijf Israëlische studenten waren eigenlijk Mossad-agenten die op de hoogte waren van de aanslag en die goedkeurden. Vandaar was het maar een kleine stap om vervolgens te beweren dat Israël achter de aanslagen zat.

Ondertussen zijn op het internet nu zo’n zesendertigduizend complotvideo’s te vinden. Zestienduizend daarvan duiden de Joden of Israël aan als oorsprong, aldus een recent verslag van de Anti-Defamation League (ADL). “We zien dat de laatste tien jaar er een echte propaganda-industrie is ontstaan rond 9/11”, aldus de directeur van ADL’s mensenrechtenafdeling Deborah Laufer. “De antisemitische complottheorieën zijn hierbij prominent aanwezig”.

Advertentie

De theorieën hebben het louter kwaadspreken overstegen. Op 10 juni 2009 opende een aanhanger van de complottheorieën het vuur bij het U.S. Holocaust Memorial Museum in Washington. Een veiligheidsagent kwam hierbij om het leven. De dader, James von Brunn, toen 88 jaar oud, stierf voor hij voor de rechtbank kon worden gebracht.

Volgens kenners verspreiden de 9/11-mythes die de Joden de schuld geven zich niet alleen onder neo-nazis en andere blanke suprematie-denkers maar worden ook andere sociale bewegingen onbewust besmet met dat antisemitische virus: extreemlinkse radicalen, vredesbewegingen, New Age-bewegingen en journalisten en propagandisten in de Arabische en in de moslimwereld.

“De omvang van deze antisemitische retoriek die steeds weer verwijst naar het internationale Jodendom en het Jodendom in de VS, is nieuw”, aldus Chip Berlet, een analyst van de liberale denktank Political Research Associates in Somerville Massachutes. “Zelfs als believers er uitdrukkelijk worden op gewezen, kunnen of willen zij de antisemitische oorsprong niet (h)erkennen.”

Rol van Israël

Alan Sabrosky, redacteur van de antisemitische website “Veterans Today” acht het zijn roeping om de rol van Israël bij de aanslagen van 9/11 te blijven benadrukken. Hij houdt vol dat Washington en New York het centrum zijn van de “Zionistische macht”. Citaten uit zijn werk vind je niet alleen op extreemrechtse- maar ook op pro-Palestijnse websites, Arabische nieuwssites en de Internet nieuwsbrief “Dissent Voice” dat zichzelf omschrijft als “een radicale nieuwsbrief op zoek naar vrede en sociale rechtvaardigheid”.

“Bizar hoe rechts en links zich verenigen in antisemitisme,” aldus Mark Potok, directeur van de Southern Poverty Law Center’s Intelligence Report. “Ter linkerzijde is het doortrokken met anti-Zionisme, ter rechterzijde met ansgst voor de internationale Jood”. Een studie van deze organisatie in 2008 toonde aan dat in slechts negen van de zeventien ondervraagde landen de meerderheid oordeelde dat Al-Qaida achter de aanslagen zat. Bij diegenen die anders dachten werd niet zozeer Israël, dan wel de V.S. zelf geviseerd. In Rusland oordeelde twee procent dat Israël samenzweerde, in Kenya was dat drie procent en in Indonesië vijf percent.

In het Midden-Oosten liggen de aantallen significant anders. In Egypte is maar liefst 43 percent van de respondenten overtuigd dat Israël achter de aanslagen zit. In Jordanië is dit 31 percent. Opvallend is dat in de Westbank en Gaza dit percentage lager lag. In Turkije geloofde tenslotte slechts drie procent dat Israël achter de aanslagen zat.

Advertentie

De conservatieve columnist Daniel Pipes, die reeds twee boeken over de complottheorieën op zijn actief heeft zegt dat deze in het Westen slechts uitzonderlijk voorkomen maar in het Midden Oosten wijd verbreid zijn omdat “ze worden verspreid door de algemene media, leidende intellectuelen en politiekers”. Pipes meent dat 9/11-complottheorieën kwaadaardiger zijn dan de verdichtsels rond de moord op Kennedy, die weliswaar eveneens wijdverbreid zijn maar weinig gevaar in zich dragen.

Impact

De impact van de vele 9/11-complottheorieën is voorlopig veel minder duidelijk. “We zitten in een tijdperk waarin de grenzen tussen main stream media en marginale berichtgeving steeds minder duidelijk worden”, aldus Burkin. “Ooit was dit onderscheid wel duidelijk. De meerderheid van de bevolking werd niet geconfronteerd met de complottheorieën of het was om ze te horen weerleggen. Nu vinden die verdichtsels steeds meer hun weg naar de algemene media.”

Barkun voegde er aan toe: “Deze wijziging waardoor absurde gedachten door de globale media worden overgenomen is zo recent dat we de maatschappelijke impact nog niet kunnen inschatten”.

Berlet maakt zich zorgen dat de 9/11-complottheorieën de antisemitische retoriek in de publieke opinie kan voeden. “Het is angstwekkend. Zo kunnen opnieuw pogroms ontstaan die het wezen van de democratische rechtsstaat ondergraven”, verklaarde hij. “Je zou denken dat verantwoordelijke mensen opstaan en dit een halt toeroepen. Niettemin verspreidt het zich en ontbreekt het onze leiders aan ruggengraat om er tegen in te gaan.”