Zoektocht van de ziel, joodse kunstenaar in Antwerpen

3-mordechai
Kunstenaar Mordechai

De kunstenaar Mordechai, die heden in Antwerpen woont, heeft met zijn serie ‘Metamorfosen 2000 tot …’ een reeks van beelden geschapen, waarvan sommige verborgen judaica zijn. Deze werken getuigen van de hartstocht voor zijn ‘nesjomme’ (joodse ziel), die hem uiteindelijk bij het chassidisme heeft laten terechtkomen.

‘Heel mooi – echt ontroerend, hoe hij de hardheid en de sterkte van het materiaal combineert met de breekbaarheid van het object en van zijn gevoelens’, merkt de bekende kunstkenner M. E. op bij de nieuwste werken van de kunstenaar Mordechai, die met hand gebogen staaldraad, geaccentueerd door ruwe glasbrokken, de subtiele omtrekken vormt van objecten als bloemen, harpen, dolfijnen en Hebreeuwse letters.

Mordechai reageert met zijn typische warme glimlach. Inderdaad houdt de boven vermelde omschrijving van de serie ‘Metamorfosen 2000 tot …’ een treffende karakteristiek in van de kunstenaar – zowel van zijn werk als van zijn persoonlijk bestaan.

Hardheden van kindsbeen af
Mordechai, die zich buitenspel houdt van elk artistiek milieu en geenszins beïnvloed is door een academische opleiding of omgeving, is een uitgesproken mannelijke, sterke persoonlijkheid. Hij heeft de hardheid van het leven van kindsbeen af leren kennen en is er degelijk door gevormd.

Advertentie

3-kandelaar1

Geboren in het naoorlogse Nederland, als vierde van acht zonen, leefde hij met zijn familie jarenlang op de rand van het existentiële minimum. De jongens gebruikten hun speelse ondernemersgeest al vroeg om aan voldoende voedsel en geld te komen. Zij verzamelden oud metaal, liepen met een kijkkast langs het strand en verkochten bloemenslingers aan toeristen.
Amper twaalf jaar oud belandde van den Berg-Brand aan bij visserschepen en later bij grote zeeschepen. Hij volgde zijn niet te stuiten drang om de wereld te verkennen.

Succes aan alle kanten
Na deze ‘universiteit van het leven’ haalde hij op eigen houtje de gemiste schoolkennis in en volgde een opleiding als verpleger. Hij stelde zijn werk met veel succes in dienst van sociale doelen. Later werd hij – gedeeltelijk in samenwerking met zijn broers – een succesvolle ondernemer in de bouw en in de horeca. Daarnaast begon hij te schilderen, voerde in grootse stijl bloemendecoraties uit en vervaardigde beelden. De meeste van zijn kunstwerken verkocht of schonk hij weg zodra deze klaar waren. De drijfveer achter zijn avontuurlijke leven was de zoektocht naar een authentieke manier van leven en naar echte gevoelens.

Hartstocht van de Nesjomme
De innerlijke breekbaarheid en subtiliteit horen evenveel bij Mordechai thuis als zijn kracht en vitaliteit. Zijn verlangen naar volmaakte diepte en liefde dat de harde beperktheid van de materiele wereld transcendeert, bracht hem in 2000 tot een omwenteling die zich in eerste instantie als crisis manifesteerde. Hij liet alles achter wat zijn leven tot dan toe had bepaald: zijn succes, zijn geld, zijn vriendenkring, zijn verbondenheid met de liberale gemeente, zijn eerste echtgenote, en begon specifieke werken met betrekking tot judaica te creëren. Het zijn deze nieuwe vormen die het belangrijkste gedeelte van zijn ‘Metamorfosen’ uitmaken.

In tegenstelling tot de door Mordechai vervaardigde religieuze voorwerpen, zoals zijn menora’s (Het meest bekende voorbeeld is de 7 m hoge menora, die elk jaar op Chanoeka op de Loosplaats in Antwerpen wordt opgesteld. Mordechai heeft deze menora in opdracht van Chabad-Lubavitch geproportioneerd na de opgaven van Maimonides), gaat het bij de ‘metamorfosen’ om verborgen judaica. De kunstwerken openen een weg naar de goddelijke inspiratie, waarbij het jodendom slechts op een indirecte manier verschijnt. De ‘Harp van David’ stelt de liefdevolle bescherming voor van een bloem of van nieuw leven. Bij de ‘Lelie’ verschijnt de in eerste instantie verborgen “Ster van David” als een schaduw aan het plafond. De ‘Antarctische Bloem’ leert ons in haar dansende fragiliteit, dat ook in Antarctis bloemen kunnen groeien indien de Eeuwige dit wil. De ziel van een kunstenaar kan zelfs in de schraalste omgeving wegen vinden om haar liefde te uiten, voor de schoonheid van de wereld, voor alles wat leeft en voor Degene die alles heeft geschapen en doet leven.

Nieuw leven in het chassidisme
In zijn privé-leven is Mordechai aan Antarctis ontsnapt en naar Antwerpen verhuisd om daar een nieuw leven op te bouwen. In het chassidisme, achter wiens uniformiteit van de uiterlijke verschijning een groot individualisme van de innerlijkheid en de warmste bezieldheid schuilt, daar heeft hij de goede omgeving gevonden, om de hartstocht van zijn “nesjomme” tot uiting te brengen.