Gemeenschapscentrum en synagoge in Edegem

Een jaar geleden opende de nieuwe synagoge, tevens gemeenschapscentrum, voor de Joodse gemeenschap in Edegem. Een terugblik op het artikel dat wij destijds hierover publiceerden in Joods Actueel.

Een indrukwekkend gebouw rijst op aan de Parklaan in Edegem. Het Chai Center ziet er het levenslicht. Dat gebouw moet de toekomstige Joodse gemeenschapscentrum en synagoge van Edegem en Wilrijk worden. Wij hadden een gesprek met de stuwende kracht achter het project en konden een blik werpen achter de schermen van de bouwwerken. Het gebouw is bijna klaar en oogt strak vanbuiten maar indrukwekkend vanbinnen. Aan het einde van de maand vindt de plechtige opening plaats.

Voor mij zitten twee supergemotiveerde mensen die me met veel trots hun project, het Chai Center, voorstellen. Het zijn rabbijn Menachem Hertz en Tali Goldstoff. Chai betekent ‘leven’ in het Hebreeuws en dat is net de doelstelling van het project, nieuw leven te blazen in het gemeenschapsgevoel voor alle Joodse Edegemnaars en Wilrijkenaars die nooit eerder een gemeenschappelijk gebouw bezaten. In totaal wonen zo’n 600 gezinnen in deze twee Antwerpse randgemeenten.

Advertentie

Rabbijn Hertz kwam zo’n 16 jaar geleden naar ons land toen hij trouwde met Chaya Weiss uit Antwerpen. Als aangestelde rabbijn en tevens afkomstig uit een Chabad-Lubavitch gezin, (een strekking binnen de ultraorthodoxe wereld en aanhangers van de Rabbi van Lubavitch), wilde hij vanaf zijn aankomst in ons land meer doen om Joodse mensen dichter bij hun geloof te brengen. Dat is ook de rode draad die doorheen deze beweging loopt en overal ter wereld gezanten heeft, van India tot Brazilië en van Australië tot Namibië, met de bedoeling de Joodse gemeenschappen aldaar nieuw leven in te blazen.

“Eens in Antwerpen aangekomen keek ik om me heen en stelde ik vast dat de Joodse instellingen in deze stad op alle vlakken vergevorderd waren en uitermate georganiseerd”, aldus Menachem Hertz. “Maar in Edegem en Wilrijk, op een steenworp hiervandaan en waar ook heel wat Joodse gezinnen wonen, was er geen enkele synagoge of Joods gemeenschapscentrum. De jesjiva, Talmoedische hogeschool, niet meegeteld maar die is er in de eerste plaats om studenten onderdak te bieden en op te leiden en niet voor de lokale Joodse inwoners”.

Wat Menachem Hertz extra motiveerde was de mogelijkheid om  mensen met hun roots te laten kennismaken, het Jodendom voor hen meer toegankelijk maken en hen te  laten kennismaken met alle positieve aspecten die daarmee gepaard gaan. Dat was het heilige doel die de jonge Menachem Hertz voor zichzelf had opgesteld toen hij met zijn jong gezin naar Edegem verhuisde in de zomer van 1996. En hij zou niet wijken totdat hij zijn doel bereikt had. Van de bescheiden eerste stappen, de minjanim op de sabbat waar slechts een handvol mensen op afkwamen en de verraste blikken van de Joodse inwoners tot het groots centrum dat eind deze maand zijn deuren opent. Het is de ambitieuze rabbijn gelukt zijn doel te bereiken.

Tijdens de eerste weken in Edegem/Wilrijk maakte Hertz kennis met Tali Goldstoff. Een Joodse inwijkeling uit Nederland die al twintig jaar in Edegem woont. In Goldstoff zou Hertz zijn grootste supporter en trouwste bondgenoot vinden om zijn plannen te realiseren. De expertise van Goldstoff kwam goed van pas en niet lang na hun kennismaking zag het vzw Chai Center het levenslicht. Goldstoff zelf is voorzitter van de vereniging en vertelt: “het project dat Menachem voorstelde was gewoon gezond verstand, veel moest hij niet doen om mij te overtuigen”. De plannen om meer op poten te zetten dan louter een synagoge, maar er een heus activiteitencentrum van te maken zegt ook veel over het omhelzend karakter van het project. Hertz: “het jodendom is natuurlijk veel meer dan naar de synagoge gaan, het is de gemeenschap, de samenhorigheid en broederschap en de hulp die je van elkaar kunt verwachten. Een centrum als deze moet aan al die zaken voldoen. Wie naar de sjoel wil komen kan dat, wie liever de wekelijkse shioerim (lessen) bijwoont kan ook hier voor kiezen, en wie liever meedoet aan sociale activiteiten vindt in dit centrum nu ook zijn gading”.

Vernieuwend
En sociale activiteiten zijn er een heleboel. In de typische creatieve stijl van Hertz en zijn vrouw die de programma’s vormgeven, komen de activiteiten vernieuwend en modern uit de hoek en blijven tegelijkertijd trouw aan de originele traditie. Geen stijve programma’s en saaie bedoeningen dus, dat moet de seculiere gemeenschap ook aantrekken.

“Voor Poerim (Joods carnaval) kiezen we elk jaar een ander thema uit voor ons feest. Iedereen wordt dan gevraagd een kostuum aan te trekken in die sfeer. De voorbije jaren passeerden de revue een Harry Potter avond, Poerim in de Sjtetl of Carnaval in de Jungle”. Andere voorbeelden zijn Chanoeka On Ice waar een ijsschaatsbaan wordt afgehuurd. Aan het begin van de avond wordt dan de kandelaar aangestoken en na een uurtje schaatsplezier worden traditionele Chanoekarecepten zoals oliebollen en latkes uitgedeeld. Of wat dacht je van het ‘Pizza Hut’ event, een pizza avond die doorgaat in een echte hut, namelijk de soeka tijdens het Loofhuttenfeest.

De traditionele activiteiten blijven natuurlijk ook veel volk lokken, bar en bat mitzvas (plechtige communies), vrijdagavond diners op de sabbat, en zondagnamiddag activiteiten voor de kinderen.

Advertentie

Gebouw

Het Chai Center werd ontworpen door architect Boudewijn Hachez, binnenhuisarchitecten Gary en Sandra Weberman, van het bureau ADIKTA, die deel uitmaken van de lokale Joodse gemeenschap, gaven de creatieve invulling voor het interieur. Er werd gekozen om het gebouw te laten integreren in de buurt, daarom dat het op het eerste gezicht lijkt op een uit de kluiten gewassen villa.

Goldstoff: “Het is niet de bedoeling specifiek op te vallen in de buurt. Daarom dat we gekozen hebben om het Joods symbool bij uitstek, de Davidster, aan de deur te bevestigen en hebben we geen typisch Joodse symbolen zoals een kandelaar of joodse letters op de gevel gehangen.”

“Tijdens heel het proces werkten we nauw samen met de burgemeester en het lokaal bestuur. En die medewerking is altijd opperbest geweest. Je kunt zelf stellen dat we hand in hand werkten aan elke stap van het project en waar nodig steeds konden rekenen op de technische hulp van de gemeente. We hebben onze ideeën ook nooit opgedrongen maar vooral onze voorstellen getoetst aan lokaal bestuur die er dan met ons samen aan werkte. Ook de buren zijn dolenthousiast over het ontwerp We hebben hen heel de tijd goed op de hoogte gehouden van het project”.

Vorig jaar verscheen een artikel in de Gazet van Antwerpen met als titel ‘Iedereen is welkom, ook niet-Joden’. Goldstoff: “Voor mij is tolerantie en respect voor elkaar het aller belangrijkste. Het is voor ons ook belangrijk dat we niet-Joden uitleg geven over ons geloof. Onbekend maakt onbemind en daarom dat we al jaren geleden programma’s hebben opgezet waarbij uitleg geven over de Joodse feesten en tradities. Vooral voor de kinderen is dit verrijkend. Een rondleiding van de nieuwe synagoge voor alle buurtbewoners is trouwens gepland voor binnen enkele weken”.

In totaal komt het gebouw op een perceel van 700 vierkante meter, dat aangekocht werd van de kerkfabriek. “Met de lokale pastoor zijn de betrekkingen al jaren opperbest”, vertelt het duo. Voor de diensten op de Hoge Feestdagen, Yom Kipoer en Rosj Hasjana, waar veel volk op afkomt wordt al enkele jaren gebruikgemaakt van de polyvalente ‘Grote Zaal’ naast de parochie. Een mooi voorbeeld van interreligieuze harmonie.

Het project is volledig gefinancierd door privé middelen, giften van individuen en Joodse bedrijven. Menachem Hertz: “Er is niet één euro subsidie aan te pas gekomen. Dat we het geld voor dit project bijeen konden rapen toont ook dat de mensen erin geloven. Nog iets wat onze vzw typeert is dat wij volledig werken met vrijwilligers. Van de eerste tot de laatste persoon die zich hiervoor inzet, niemand wordt betaald”. Tali en Menachem hebben naast hun vele uren vrijwilligerswerk voor de vzw nog een voltijdse dagtaak. En dat zie je ook aan de manier waarop de zaken georganiseerd worden. Goldstoff en Hertz: “Alles wat we doen gebeurt 100% professioneel, ofwel doen we het goed ofwel doen we het niet. Dat is onze mentaliteit in de zakenwereld maar evenzeer voor het Chai Center”. Deze aanpak blijkt duidelijk zijn vruchten af te werpen.

Jeugd

De 600 Joodse gezinnen in Edegem hebben ook kinderen. En het is evenzeer die doelgroep die het Chai Center wil aantrekken. “De jeugd is de toekomst, daarom dat we ook specifiek focussen op de jongeren”, aldus Menachem Hertz. “Er zijn verschillende activiteiten die speciaal gericht zijn op de jongere generatie”. Ook hier zien we de creativiteit van de activiteiten die ervoor zorgt dat de jongeren aangetrokken worden tot het project. Voor Shavoeot (het Wekenfeest) werd een wedstrijd georganiseerd waarbij aan de winnaars een luchtdoop per helikopter werd aangeboden, het is natuurlijk evident dat de kinderen stonden te popelen om mee te doen. En op zondagnamiddag, als het nogmaals regent, zijn de kinderen maar al te blij dat ze met hun vriendjes kunnen spelen in de warme sfeer van het Chai Center. En als het van Menachem Hertz en Tali Goldstoff afhangt, dan zullen ook de kinderen en kleinkinderen van deze generatie op zondagnamiddag zich kunnen vermaken in het Chai Center dat tegen die tijd het hart zal vormen van een ontwikkelde Joodse gemeenschap in Edegem en Wilrijk. Wij wensen hen alvast heel veel succes toe.

Meer info www.chaicenter.be