Analyse ontmoeting Obama en Netanyahu
De voorbije dagen werden er nogal wat analyses gepubliceerd over de inhoud van de ontmoeting tussen Barack Obama en Premier Netanjahoe, en in dat moeras van visies en interpretaties heeft ook Barry Rubin alles nauwlettend beluisterd en dit is zijn analyse. Noem het gerust de ‘analyse van de analyses’ en één waar ik mij persoonlijk perfect bij aansluit. door brabosh
Zo, wat heeft President Barack Obama gezegd na de ontmoeting met Eerste-Minister Benjamin Netanyahu en wat betekent het? Ten eerste drukte Obama erg uitgebreid zijn geloof uit in de speciale relatie die de twee landen met elkaar onderhouden, wetende dat zijn trouw in deze (begrijpelijk en terecht) wordt aangevochten. Hij schroefde dit beeld bewust nog wat op door het een “buitengewone relatie” te noemen eraan nog aan toevoegend de “historische banden, emotionele banden” de “enige ware democratie in het Midden-Oosten” en “een bron van bewondering en inspiratie voor het Amerikaanse volk.” Vervolgens ging hij verder door te zeggen dat de veiligheid van Israël “van het hoogste belang is” in zijn beleid.
Geen spoor van slijtage hier van [zijn] steun aan Arabische regimes of aan Iran. Dit is het gedeelte waar ze op zaten te wachten en dat wist hij. Dit is geen keukenpraat. Door de lat zo hoog te leggen zegt hij dat de relatie centraal en belangrijk is en één die niet lichtvaardig mag worden ondermijnd. Dat betekent niet dat hij niets zal doen in die richting, maar hij hoedt zich ervoor om publiek iets van een fundamentele wijziging te laten kennen.
Natuurlijk, kunnen en zullen hij en zijn regering de dingen die ze doen rechtvaardigen, van wat ze denken wat volgens hen ‘goed is voor Israël’. Maar nogmaals, de opening van deze verklaring is belangrijk en zeer doelgericht.
A. Omtrent Iran
Obama focuste zich daarna op “de diepe bezorgdheid omtrent de potentiële verwerving van een atoomwapen door Iran.” Sommige [analysten] hebben zich meer gericht op diens volgende opmerking namelijk dat Netanyahoe “zeer ‘vocaal’ was in zijn bezorgdheid over”, alsof Obama dit sarcastisch bedoelde, maar de president voegde er meteen aan toe dat “deze bezorgdheid wordt gedeeld door al zijn landgenoten vanuit het gehele politieke spectrum” Met andere woorden, hij associeerde Amerika ‘s standpunt met deze zienswijze.
Een sleutelwoord is natuurlijk het ‘potentiële’. Betekent dit dat hij niet gelooft dat Teheran probeert aan kernwapens te raken? Nee, maar hij argumenteert dat de uitkomst daarvan nog steeds open ligt en dat hij gelooft dat hij door met hen te praten hij hen wel van dat idee kan afbrengen. Dat is natuurlijk een vergissing. [lees ook op deze blog: Obama: praten met Iran helpt]
Maar Obama voegde eraan toe:
“Wanneer Iran een nucleair wapen zou bezitten, dan zou dit niet alleen een bedreiging vormen voor Israël en een bedreiging voor de Verenigde Staten, maar zou dit de internationale gemeenschap als geheel diepgaand destabiliseren en een nucleaire wapenwedloop in het Midden-Oosten op gang trekken, die buitengewoon gevaarlijk zou zijn voor alle betrokkenen, Iran inbegrepen.”
Dat is een vrij sterke uitspraak. Hij sprak over hoe de Verenigde Staten zal proberen Iran om te praten om dit te doen, zonder hardere acties in de toekomst uit te sluiten. Hoeveel zorgen iemand zich over dit ook mag maken, dit is veruit de best mogelijke verklaring die men had kunnen verwachten van deze Amerikaanse president. Vergeet niet dat hij niet alleen praat tegen Netanyahoe, maar tegelijk ook aan het Iraanse regime en de hele regio het Amerikaanse standpunt definiërend.
Obama voegde er zelfs aan toe:
“Het minste waar wij ons ook van bewust zijn is het feit dat in de geschiedenis van onderhandelingen met Iran, er veel gepraat werd maar dat die gesprekken niet altijd hebben geleid tot actie en doorgedreven opvolging. En dat is waarom het voor ons belangrijk is, denk ik, dat we zonder dat we een kunstmatige termijn moeten voorop zetten, we er mee rekening moeten houden dat we niet eeuwig kunnen blijven discuteren. We gaan geen situatie creëren waar gesprekken een excuus zouden worden om helemaal niets te ondernemen, terwijl Iran verder doorgaat met de ontwikkeling van een nucleair – en het inzetten van – een nucleair wapen. Dat is uiteraard iets waar Israël zich zorgen over maakt, maar dat is ook het onderwerp van ongerustheid voor de Verenigde Staten en voor de internationale gemeenschap in haar geheel.”
Hier zegt hij dat hij niet naïef is en niet zal toestaan dat Iran hem voor de gek houdt. Of dat in de praktijk ook zo is valt nog te bezien, maar hij is zich ten minste toch al bewust van het gevaar. Over iets anders heeft hij er nog steeds niets van begrepen. Op de vraag of zijn inspanningen om te praten en trachten compromissen te bereiken, of die door Amerika ’s vijanden kunnen worden uitgelegd als een teken van zwakheid reageerde hij: “Wel, het is me niet duidelijk waarom mijn uitgestrekte hand wordt geïnterpreteerd als zwakte.”
Helaas, toont dit nogmaals aan dat hij niets begrijpt van het Midden-Oosten. Zijn fundamentele mantra is: kordaatheid werd uitgeprobeerd en het heeft niet gewerkt dus proberen we het nu op de vriendelijke manier. Als Obama ooit een ramp wil voorkomen in de regio, voor minder kan hij niet gaan, zal hij moeten afstappen van dit simplistische concept.
B. Omtrent de Israëlisch-Palestijnse kwestie
Over de Israëlisch-Palestijnse onderhandelingen, zei Obama dat “een twee-staten-oplossing, waar Israëli ‘s en Palestijnen naast elkaar kunnen leven in vrede en veiligheid,” in ieders belang is. Ik denk dat de manier waarop dit werd geformuleerd erg belangrijk is. De grote meerderheid van de Israëliërs – zelfs Netanyahoe zou dat naar mijn mening doen – vind dat een twee-staten-oplossing die écht werkt, een goede uitkomst [uit de impasse] biedt.
Het probleem is dat de meeste Israëliërs op dit ogenblik niet geloven dat een twee-staten-oplossing zou werken omdat de Palestijnse Autoriteit, Fatah, Hamas, Iran, Syrië, Hezbollah en andere krachten ofwel ervoor zouden zorgen dat het in de eerste plaats nooit zover zou komen of snel zou worden ontwricht. Dus de manier waarop Obama dit heeft gezegd – en hij deed dat met opzet – is niet in tegenspraak met de Israëlische standpunten en belangen.
Merk ook op hoe hij zijn uiteenzetting over iets anders formuleerde: “Die verplichtingen [van beide zijden] werden uiteengezet in de road map en werden uitgebreid besproken in Annapolis.” Vergeet niet dat de minister van Buitenlandse Zaken Avigdor Lieberman werd bekritiseerd voor zijn opmerking dat Israël zich zal houden aan de road map maar niet aan Annapolis. Dit standpunt bevestigt die interpretatie. De road map handelde over de [wederzijdse] verplichtingen; Annapolis is niet bindend, enkel een discussie in de marge. Deze formulering werd heel bewust zo gedaan.
En uiteraard voegde Obama eraan toe dat iedereen deze kans moet grijpen om vorderingen te maken en vermeldde in dat verband vijf specifieke punten, een lijst in het voordeel van Israël: de veiligheid van Israël verzekeren, halt aan het terrorisme en ophouden met raketaanvallen, alsmede economische ontwikkeling voor de Palestijnen (zoals die ook werd gefraseerd door Netanyahoe) in een onafhankelijke Palestijnse staat [naast Israël]. Inderdaad, Obama ging nog verder in het tegemoet komen aan het standpunt van Netanyahoe.
Hij praatte niet enkel – ondanks wat ik gelezen heb in sommige analyses – over Israëlische concessies of verplichtingen, maar ook heel veel over de Palestijnse, zoals bijvoorbeeld dit: “Erkenning dat de Palestijnen betere inspanningen zullen moeten leveren om Israël betere veiligheidsgaranties te geven zodat zij een twee-staten-oplossing kunnen accepteren, en dat de leiders van de Palestijnen meer legitimiteit en geloofwaardigheid moeten bereiken bij hun eigen volk om aan die eisen te kunnen voldoen. En dat is iets waarin de Verenigde Staten en Israël hen behulpzaam kunnen zijn in het volbrengen [van die taak].”
Dit is iets heel belangrijks en hij zei zelfs dat hij dit punt zou voorleggen aan Mahmoud Abbas, de leider van de PA, wanneer die binnenkort naar Washington komt voor een bespreking. Aan Israëlische kant zei hij dat de bouw van nederzettingen moet worden gestopt, al zijn er geen nieuwe nederzettingen of uitbreidingen van nederzettingen in strikt territoriale termen, een punt dat vaak wordt vergeten te vermelden. Er moet sprake zijn van de wederopbouw van de Gazastrook, samen met een einde te maken aan de raketaanvallen, wat een versoepeling van de grenscontroles impliceert. Dit is niet zo moeilijk voor Israël om te verwezenlijken: sommige buitenposten sluiten, geplande nieuwe nederzettingen ongedaan maken en herziening van de grenscontroles met de Gazastrook. Dit zijn allemaal dingen die Netanyahoe bereid is te doen om de goede betrekkingen met de Verenigde Staten te bestendigen.
Een ander belangrijk punt waar Obama gewoon niets van begrijpt vanwege zijn gebrek aan kennis over het Midden-Oosten betreft de volgende koppeling: “In de mate dat wij vrede kunnen bereiken met de Palestijnen – tussen Palestijnen en Israëliërs – denk ik dat het onze invloed in de internationale gemeenschap zal versterken in verband met een potentiële Iraanse dreiging …. Stel je voor hoe veel minder wanorde Hezbollah of Hamas kan veroorzaken als we de Palestijns-Israëlische kwestie in een spoor kunnen zetten die het Palestijnse volk hoop geeft. En als Hezbollah en Hamas dan verzwakt zijn, welk impact dat zal hebben op Iran om nog onheil te stichten en vice versa.” Zoals ik elders al heb uitgelegd zouden dergelijke inspanningen daadwerkelijk Iran, Hezbollah en Hamas versterken, omdat elke overeenkomst in compromis – er vanuit gaande dat zulke zaken ooit mogelijk zouden zijn – het radicalisme nog verder zou aanwakkeren. Andermaal valt dit moelijk te begrijpen omdat Obama niks van het Midden-Oosten begrijpt en dat is nog het minste.
Maar in het algemeen gesproken was de vergadering een succes. Het is belangrijk te benadrukken dat dit niet alleen geldt in de geest of aan de oppervlakte [van de meeting]. De oorspronkelijke ideologie en de oorspronkelijke bedoelingen van Obama en zijn administratie zijn gewijzigd doordat ze rekening houden met de standpunten en de belangen van Israël alsmede meer voeling werd gekregen met de werkelijkheid zoals ze is de regio. In andere opzichten is er niet zoveel gewijzigd. De naald op de schaal van de regio in het algemeen is gedraaid van ‘catastrofaal’ naar ‘zeer slecht’ en van ‘confronterend’ naar ‘vrij goed’ op het vlak van de bilaterale verhoudingen tussen de Verenigde Staten en Israël. De rest hangt af van de vraag hoeveel prioriteit de overheid zal geven aan haar ideeën of van haar ervaringen in de toekomst.
Deel II
Uiteraard was het de taak van premier Benjamin Netanyahoe om een goede indruk te wekken op president Barack Obama, inbegrepen vleierijen. Hij bedankte de president aldus:
“Voor uw vriendschap jegens Israël en uw vriendschap tot mij. U bent een groot leider – een groot leider van de Verenigde Staten, een groot leider van de wereld, een grote vriend van Israël en iemand die zich acuut bewust is van onze bekommernis omtrent onze veiligheid. En het ganse volk van Israël waardeert dit en ik spreek dan ook namens hen.” Maar het was meer dan vleierij. Netanyahoe omschrijft hem als een groot leider, deels omdat hij een grote vriend van Israël is. Anders gezegd, hij pint hem vast op zijn belofte door Obama van die van een ‘buitengewone relatie’. Dit is de standaard die de Amerikaanse president heeft gesteld [met betrekking tot de relatie tot Israël] en Netanyahoe zal hem daar aan houden.
Hij wil ook de gemeenschappelijke belangen vastleggen: “Wij delen dezelfde doelstellingen en we worden geconfronteerd met dezelfde dreigingen.” Dit is natuurlijk waar maar het kan enige tijd duren vooraleer Obama dit zal toegeven. Netanyahoe wil ook zijn rol als vredestichter benadrukken: “Het gemeenschappelijke doel is vrede. Iedereen in Israël, net zoals in de Verenigde Staten, wil vrede. De gemeenschappelijke dreiging waarmee wij worden geconfronteerd zijn terroristische regimes en organisaties die proberen de vrede te ondermijnen en onze beide volkeren in gevaar brengen.”
Maar hoe moet vrede worden bereikt? Wie is die gemeenschappelijke vijand?
A. Omtrent Iran
“In deze context is het ergste gevaar waarmee we geconfronteerd worden, is dat Iran een nucleair militair wapenarsenaal zou ontwikkelen. Iran roept openlijk op tot onze vernietiging, wat onaanvaardbaar is onder gelijk welke standaard. Het bedreigt de gematigde Arabische regimes in het Midden-Oosten. Het bedreigt wereldwijd de Amerikaanse belangen. Maar als Iran erin zal slagen haar nucleaire wapens te verwerven, zou dit een nucleaire paraplu worden voor terroristen of erger nog, het kan terroristen voorzien van nucleaire wapens. En dat zou ons allemaal in groot gevaar brengen.” Deze dreiging voor Israël wordt hiermee uitgebreid naar de Amerikaanse belangen en die van de gematigde Arabische regimes toe, door hen [in diezelfde dreiging] te omsluiten, zoals ik al lang bepleit.
Aldus beklemtoonde Netanyahoe wat hij wilde, zonder zijn deel in het engagement te vernoemen: “Aldus, Mr. President, heb ik in deze context zeer veel waardering voor uw engagement om ervoor te zorgen dat Iran geen nucleair militair wapenarsenaal zal ontwikkelen alsmede uw verklaring dat u alle opties open op tafel laat liggen.”
B. Omtrent de Israëlisch-Palestijnse kwestie
Met zijn citaat “ik wens het vredesproces vooruit te helpen,” benadrukte Netanyahoe zijn gretigheid om samen te werken in deze kwestie. Inderdaad was hij bereid om heel snel te gaan: “En ik wil onmiddellijk met de Palestijnen vredesonderhandelingen aanvatten. Ik wil de cirkel van vrede uitbreiden tot anderen in de Arabische wereld, als dat zou kunnen…”
Hier kwamen dan Netanyahoe‘s meest geciteerde regels, die in zijn geheel moeten worden gelezen: “Ik wil duidelijk maken dat wij de Palestijnen niet willen regeren. We willen in vrede leven met hen. Wij willen dat ze zichzelf besturen, behoudens dan een handvol aan bevoegdheden die een gevaar zouden kunnen betekenen voor de staat Israël. En het doel moet duidelijk zijn. Het doel is om een einde te maken aan de conflicten. Er zullen compromissen moeten worden gedaan door Israëli ‘s en Palestijnen onder elkaar. We zijn klaar om ons deel [van de verantwoordelijkheid] op te nemen. We hopen dat de Palestijnen bereid zijn ook hun aandeel te leveren. Als wij de onderhandelingen hervatten, zoals we van plan zijn te doen, dan denk ik dat de Palestijnen Israël moeten erkennen als een Joodse staat en dat Israël de middelen moet hebben zodat het in staat is om zich te verdedigen. En als aan deze voorwaarden is voldaan, aan de veiligheidsvoorwaarden van Israël is voldaan, en er is de erkenning van Israëls legitimiteit, haar permanente legitimiteit erkennen, dan denk ik dat we een regeling kunnen vinden waarbij de Palestijnen en Israëli ‘s naast elkaar kunnen leven in waardigheid, in veiligheid, en in vrede.”
Hier spreekt Netanyahoe’s visie op de 2-statenoplossing. Als de Palestijnen tegemoet komen aan de Israëlische voorwaarden, dan zal de ‘naast elkaar’-regeling van Obama worden aangeboden. Dit is essentieel: een 2-statenoplossing is niet zoiets als een cadeautje weggeven aan het begin van de onderhandelingen, maar het is in werkelijkheid een beloning voor aangegane goede compromissen die een dergelijke vredesregeling mogelijk kunnen maken. Dat is het belangrijkste deel van het Israëlische standpunt, dat niet enkel door Netanyahoe geldt maar in de praktijk tevens voor het overgrote deel geldt van het politieke spectrum.
Netanyahoe erkent volledig het onderlinge verband van de geschilpunten en zegt dat beide belangrijk zijn: “Het zou ons natuurlijk helpen in het verenigen van een breed front tegen Iran, indien we vrede zouden hebben tussen Israël en de Palestijnen. En ook omgekeerd, als Iran atoomwapens zou verwerven, zou het een bedreiging vormen voor de vooruitgang die in de richting van de vrede werd gemaakt, het hele gebied destabiliseren en het bestaande vredesakkoord bedreigen.”
En alzo besluit hij: “We kijken met dezelfde blik naar dit – dat wij tegelijkertijd beweging nastreven en parallel op twee fronten: het front van de vrede en het front om te voorkomen dat Iran atoomwapens kan verwerven.” Veel zouden dit kunnen aanzien als wat gepalaver over verschillen maar dat is het echt niet. Het punt dat Netanyahoe maakt is, dat de twee landen het in wezen eens zijn over het principe, ongeacht de verschillen die ze hebben in de details. En tenslotte is dit hetzelfde fundamentele standpunt dat Obama verklaarde, alhoewel er schijnbaar een tegenstelling is in het leggen van prioriteiten.
En dan werpt Netanyahoe een ander belangrijk Israëlische standpunt op tafel, en het is heel goed mogelijk om de zaken nog erger voor te stellen: “Als we zouden eindigen met een ander Gaza – de president heeft u verteld dat er raketten vanuit Gaza neervallen [op Zuid-Israël] – is dat iets wat we niet willen dat er gebeurt, omdat een terreur basis naast onze steden die geen oproep doen – om het bestaan van Israël te erkennen en oproept tot onze vernietiging en eist om onze vernietiging, dan is dat geen onderhandelen voor vrede.
“Indien evenwel de Palestijnen bereid zijn Israël te erkennen als de Joodse staat, indien zij – indien zij terreur bestrijden, als ze hun kinderen opvoeden voor de vrede en een betere toekomst, dan denk ik dat we kunnen komen tot een substantiële oplossing waarin twee mensen naast elkaar kunnen wonen in vrede en veiligheid en ik voeg ‘in welvaart’ eraan toe, want daar ben ik een groot voorstander van.”
Wat heeft het voor zin om na al het voorgaande de 2-statenoplossing erdoor te duwen als die:
– van Palestina een radicale Islamitische staat maakt, vast geklonken aan Iran en Syrië
– een Palestina creëert waar in elke school, elke moskee en via media-instituten aan alle Palestijnen wordt geleerd dat Israël van hen is en zij het moeten trachten te veroveren. Dit zou een Palestina zijn, vervuld van het aanzetten tot geweld tegen Israëliërs, dat velen mensen zal inspireren om terroristen te worden en duizenden anderen die dat ondersteunen
– een nieuwe Israël-Palestina grensoverschrijdende oorlog ontketent, met een Palestijnse regering die of de andere kant opkijkt of actief terroristen zal bijstaan
– creëert een Palestina dat een basis wordt voor Iraanse, Syrische of andere legers, of raketten door hen krijgt toegeleverd die gericht zijn op Israëlische steden
– geeft het conflict door aan een volgende generatie die de staat gebruikt als een basis om in een ‘tweede fase’ Israël af te maken. En als Israël bereid is risico‘s te nemen en toegevingen te doen, zal dat dan wederzijds gebeuren? En als de Verenigde Staten en Europa beloften doen aan Israël, zullen zij die dan ook nakomen?
Immers, het vredesproces tijdens de jaren 1990 heeft de Israëli’s geleerd dat het antwoord op beide stellingen telkens ‘neen’ was. Dit is het kernpunt voor Israël: vrede, ja, maar alleen als dat een echte, duurzame en stabiele situatie betekent waardoor de dingen beter worden dan slechter. Een 2-statenoplossing enkel en alleen als het geen 2-foutenoplossing wordt.
Bronnen: The Rubin Report: Detailed Analysis of the Obama-Netanyahu Meeting/Part 1: Obama’s Statement en Detailed Analysis of the Obama-Netanyahu Meeting/Part 2 What Netanyahu Said door Barry Rubin van 19 mei 2009, vertaald door Brabosh; Jerusalem Post: Clinton demands settlement construction of all types cease van 20 mei 2009; Elsevier.nl: Obama dringt bij Netanyahu aan op Palestijnse staat van 19 mei 2009; De Volkskrant: Netanyahu vangt bot in Washington door Alex Burghoorn van 19 mei 2009; Middle East and Terrorism: Obama’s latest calculated move against the Jewish State door Anne Bayefsky van 18 mei 2009; Ynet News: PA source: Netanyahu doesn’t want peace door Ali Waked van 19 mei 2009; Obama says will present new regional peace initiative door Yitzhak Benhorin van 19 mei 2009; Obama tells Netanyahu US backs two-state solution door Roni Sofer van 18 mei 2009; Jerusalem Post: Netanyahu: Obama will present new Mideast peace plan soon door Hilary Leila Krieger en Herb Keino van 18 mei 2009; Analysis: Obama lays down the law… door David Horovitz van 19 mei 2009; Haaretz: U.S. says ‘more work to do’ in bridging gaps with Israel van 19 mei 2009; Palestinians: Obama encouraging, Netanyahu disappointing door Natasha Mozgovaya van 19 mei 2009