Vredesactiviste, ultra-orthodox én parlementslid voor Meretz

Greenfield in gesprek met Joods Actueel
Toen op 4 november 2008 Tzvia Greenfield (59) parlementslid Yossi Bellin opvolgde in de Knesset omdat deze met pensioen ging zei ze: ’Ik schep een belangrijk precedent, ik ben immers een vrouw die geboren en getogen is in een ultraorthodoxe maatschappij en die in het parlement terecht komt namens Meretz’.

Op 10 februari staat Greenfield bij de nationale verkiezingen op de achtste plaats van de Meretz-Tenoua Hachadacha lijst.

Ze groeide op in een ultraorthodox gezin in Jeruzalem, bezocht de Beit Ya’acovschool en behaalde een doctoraal diploma filosofie aan de Hebrew University in Jeruzalem in 2005.
Dr. Greenfield is sinds de jaren tachtig betrokken bij verschillende politieke en sociale activiteiten. Ze is stichtster van het ‘Mifne instituut voor democratie en culturele identiteit’, begin jaren negentig. Deze stichting is actief in de Israëlische orthodoxe gemeenschap. Ze is ook medeoprichtster van ‘Religious Women for the Sanctity of Life’,een beweging die later ging samenwerken met de ‘Four Mothers’ bekend om oproepen voor de terugtrekking van het leger uit Libanon in de negentiger jaren. Ze is ook bestuurslid van de ‘B’tselem’ mensenrechtenorganisatie en ze staat bekend als  aanhangster van het omstreden ‘Akkoord van Genève’ een officieus vredesvoorstel dat de bedoeling had een oplossing te bieden voor het Israëlisch-Palestijns conflict.

In 2001 verscheen Greenfields bestseller, ‘Cosmic fear: the rise of the religious right in Israel’, een boek waarin ze het sterke verband tussen de fundamentalistische religieuze posities van joodsorthodoxe groepen in Israël en hun typisch vermeende antivrede standpunten analyseert. Als gevolg van haar vredesactiviteiten en standpunten is ze inmiddels een bekende publieke figuur in Israël geworden en is ze regelmatig te zien als deelneemster aan televisie- en radioprogramma’s. Tegelijkertijd wordt ze hard bekritiseerd door haar eigen orthodoxe gemeenschap.

Ze blijft zichzelf als een orthodoxe beschouwen en zelfs al draagt ze een pruik,  zorgt het feit dat ze van mening is dat men niet hoeft te luisteren naar de rabbijnen van onze generatie, voor een lijnrechte oppositie met de moderne orthodoxen. Je realiseren dat het eigen oordeel begrenzingen kent en dat het accepteren van de autoriteit van diegenen die over meer wijsheid en kennis van de Thora beschikken is een wezenlijk kenmerk van de orthodoxe gemeenschap. Daarom vinden nogal wat mensen dat mevrouw Greenfield een controversiële figuur is.

Advertentie

De meeste religieuze joden nemen aanstoot aan de Meretzpartij omdat die weigert te erkennen dat het land Israël het enige erfgoed is dat eeuwig en onveranderlijk is. Ze vertegenwoordigt een kleine minderheid van orthodoxe Israëli’s die tolerant zijn ten aanzien van de Arabische propaganda en zij zelf ijvert al jaren voor het opgeven van Israëlisch grondgebied in ruil voor een vermoedelijk vredesakkoord.

In een poging om Dr. Greenfield proberen te begrijpen kan je onderstaand artikel van Jonathan Rosemblum lezen dat in de Jerusalem Post verscheen in juli 2001.

Dat Meretz, een partij die geestdriftig secularisatie nastreeft, als partijlid een vrouw in haar rangen telt, die zichzelf omschrijft als een ‘Amerikaans ultraorthodox type’, is al fascinerend genoeg. In de interviews die deze dame geeft, legt ze in het algemeen sterk de nadruk op het belang dat ze hecht aan de scheiding van staat en religie, de noodzaak dat vrouwen een opleiding en werk dienen te hebben, komt ze op voor de rechten van homo’s en lesbiennes, de noodzaak van een burgerlijk huwelijk en verdedigt ze een niet-messiaans historisch zionisme. Veel mensen, zij inbegrepen, kunnen onmogelijk begrijpen hoe de meningen van het Meretz-kiezerskorps, die geloven dat de bijbel een verzameling sprookjes is, kunnen gerijmd worden met de orthodoxen die geloven dat de bijbel het woord van God is.

Toen Dr. Greenfield een uitnodiging kreeg om te spreken in een nationaal religieuze synagoge in Har Nof, werd de uitnodiging snel weer ingetrokken nadat de leden van deze synagoge er achter kwamen wie ze was. Als dat de reactie was van haar eigen omgeving en die bestond in dit geval grotendeels uit Engelstalige universitaire leden, dan kan je al raden hoe het met haar populariteit gesteld is in bredere kringen van de nationaal religieuze gemeenschap.

Parlementslid Greenfield mag dan het hart op de juiste plaats hebben als het gaat over wat zij denkt dat goed is voor de Israëlische maatschappij, maar haar persoonlijk lidmaatschap van de Meretzpartij maakt haar een orthodox Knessetlid zonder aanhang in eigen kring.

INTERVIEW (verschenen in Joods Actueel, januari 2009)

JOODS ACTUEEL: Mevrouw Greenfield kan u zich zelf even voorstellen?
GREENFIELD: Ik werd geboren in Jeruzalem in een religieus gezin. Mijn familie kwam vanuit de Oostenrijkse hoofdstad Wenen naar wat men in de jaren dertig nog Palestina placht te noemen. De meeste van onze familieleden ontkwamen op die manier aan een gewisse dood. Ik heb zes broers en zussen en ging naar de Beth Yaakovschool in Jeruzalem. Daarna, en dat was ongebruikelijk in de omgeving waarin ik opgroeide, besloot ik om verder te studeren aan de universiteit. Ik bleef orthodox, trouwde met een Amerikaanse kinderarts en we verbleven elf jaar in de Verenigde Staten; we hebben vijf kinderen. Sinds het begin van de tachtiger jaren ben ik politiek actief.

Advertentie

JOODS ACTUEEL: Waarom kiest een orthodoxe vrouw voor een linkse partij en voor de Meretzpartij in het bijzonder?
GREENFIELD: Ik opteerde voor een linkse levensvisie omdat ik dat gedachtegoed vrijwel volledig in overeenstemming kan brengen met mijn religieuze overtuigingen en ook met mijn filosofische inzichten. Ik besloot om lid te worden van Meretz omdat ik hun vastberadenheid wel kan appreciëren, hun ideologie is resoluut en er zijn duidelijk omlijnde ideeën over vrede, sociale gerechtigheid, gelijkheid en mensenrechten. Ik ben inmiddels al drieëntwintig jaar actief in de linkerzijde van het politieke spectrum met de organisaties die ik oprichtte en die werken rond ‘opvoeding en democratie’ en rond ‘gelijke rechten voor religieuze mannen en vrouwen’.

JOODS ACTUEEL: Voor Joodse èn Arabische mannen en vrouwen?
GREENFIELD: Neen enkel voor de Joodse mensen, de Palestijnen en de Arabieren hebben daar ook nood aan maar dit soort zaken kunnen ze beter zelf voor hun eigen mensen en gemeenschappen realiseren.

JOODS ACTUEEL: Denkt u dat u als nieuw lid van de Knesset èn als Joodse religieuze vrouw bijzondere uitdagingen wachten ook omdat u politiek links bent?
GREENFIELD: Ja, enorme uitdagingen, ik vertegenwoordig blijkbaar iets dat bijzonder moeilijk in een hokje te stoppen is: ik ben Joods, religieus en tezelfdertijd links. Acht jaar geleden publiceerde ik een boek met als onderwerp het feit dat religieuze mensen in het algemeen de rechterzijde steunen en de niet-religieuzen de linkerzijde. Dat probleem heeft dus historische achtergronden en ik kan dat probleem niet oplossen, maar ik kan wel een alternatief aanreiken, een authentiek denken en een theorie daaromtrent ontwikkelen waardoor ik kan verklaren waarom een linkse filosofie en een linkse politiek in mijn opinie ook een meer ‘Joodse’ politiek vertegenwoordigt dan een rechtse.

JOODS ACTUEEL: Hoe omschrijf je dat dan?
GREENFIELD: Als het principe dat elk menselijk wezen geschapen is naar het beeld van God en maakt ons allen gelijkwaardig. Om historische redenen was de linkerzijde antireligieus en vooral dan in Europa in de 18de en de 19de eeuw, dat is een historisch en een incidenteel feit maar hoeft daarom toch niet bepalend te zijn.

JOODS ACTUEEL: Hoe worden je ideeën ontvangen binnen de orthodoxe wereld?
GREENFIELD: Toen mijn boek verscheen, ontving ik per brief en per telefoon echt onprettige reacties, er zaten zelfs doodsbedreigingen en ‘smerige’ brieven bij. Ondertussen zijn mensen al gewoon geraakt aan mijn boek, maar er uitleg bij verschaffen is blijkbaar nog steeds niet overbodig geworden.

JOODS ACTUEEL: Hoe sta je als orthodoxe tegenover het zionisme?
GREENFIELD: Ik ben een sterke voorstander van het zionisme. Ik heb gezien wat er gebeurde in mijn familie. Die verwierp  in de jaren dertig het zionisme en verbood mijn moeder om naar Palestina te komen. Maar dat maakte het mogelijk dat ze aan de nazi’s ontkwamen. Ik heb ook de inspanningen van de staat Israël gezien die mensen helpen ontsnappen uit landen waar ze onderdrukt worden en op die manier hun leven redden en denk dat dit de belangrijkste nieuwe gebeurtenis is in de geschiedenis van het Joodse volk en daarmee de belangrijkste gebeurtenis sinds de Mishna en de Talmud voltooid werden. Eigenlijk gaat het om een wonder en een sensationeel succes.

JOODS ACTUEEL: Hoe sta je tegenover de grondgebiedkwestie.
GREENFIELD: Het feit dat ikzelf en onze mensen een plaats nodig hebben om ons cultureel en spiritueel leven te kunnen ontplooien betekent niet dat we geen deel van dat land kunnen delen met andere mensen die hier ook al gedurende honderden jaren leefden. Ik geloof in gelijkheid en dat betekent dat als wij onze vrijheid willen dat we dan deze vrijheid ook aan de Palestijnen en anderen die hier leven moeten gunnen. Ik wil mijn volk niet opzadelen met een metafysische oplossing, ik wil geen religieuze ideeën binnensmokkelen in het praktische alledaagse leven op een manier die me zou verhinderen om mijn ideeën te realiseren. En de ideeën waar ik van overtuigd ben zijn het recht van elk mens op vrijheid, gelijkheid, rechtvaardigheid en veiligheid.

JOODS ACTUEEL: Ben je tegenstandster van het zogenaamde ‘recht-op-terugkeer-naar-Israël’  voor de Palestijnen?
GREENFIELD: Natuurlijk, ik ben er voor dat we dit land voor de Joden houden maar ook dat we een Palestijns land creëren voor de Palestijnen. Ik ben trouwens één van de ondertekenaars van het akkoord van Genève en ik denk dat een praktische oplossing voor het probleem van de Palestijnse vluchtelingen een redelijke oplossing moet zijn, ook al zal dat dan nog niet de volmaakte oplossing zijn, de vraag is trouwens of er volmaakte oplossingen bestaan. De metafysische en de symbolische benadering van de problematiek zal minder belangrijk worden als er een politieke oplossing bestaat.

JOODS ACTUEEL: Maar Israël is in het Midden-Oosten en voor de Joden en de Arabieren is het metafysische aspect wel belangrijk en houdt iedereen dat ook in het achterhoofd.
GREENFIELD: Ja dat is de realiteit maar ik denk dat dit kan veranderen door het onderwijs, meningen zijn bij te stellen en mensen kunnen boven verwachting redelijk worden als de omstandigheden dit gaan vereisen voor de Israëlische Joden en dat gaat ook op voor Arabieren.

JOODS ACTUEEL: Is er ook iets waarover je van mening verschilt met de Meretzpartij?
GREENFIELD: Er zijn sommige uitspraken, maar niet over belangrijke thema’s dus eigenlijk kan ik niet zeggen dat ik van mening verschil, neen dus.

JOODS ACTUEEL: Wat zijn je standpunten over rechten voor homoseksuelen, abortus, verkoop van niet koosjer eten, over varkensvlees, vervoer op sabbat. Dat zijn allemaal punten die door Meretz ondersteund worden.
GREENFIELD: Ik ben niet zeker welke positie over al deze punten wordt ingenomen maar abortus is een gecompliceerde zaak. Ik ben voor de vrijheid van de vrouw om haar eigen beslissing te nemen over haar eigen lichaam, ik ben dus uitermate liberaal. Ook op de andere punten die je opsomt wijken mijn standpunten nauwelijks af van de partijstandpunten.

JOODS ACTUEEL: Maar u zei dat u zionistisch bent en voor een kwalitatief Joods karakter van de staat, hoe breng je dat in overeenstemming met het onderhouden van sabbatswetten en spijswetten?
GREENFIELD: Ik ben erg strikt voor mezelf maar ik geloof niet dat ik mijn waarden aan anderen mag opdringen. We hebben allemaal het recht om onze eigen keuzes te maken tenzij we daarmee andere mensen kwetsen, dat is de grens en daar moeten we halt houden. Ik ben voorstander van een scheiding tussen religie en staat. Ik geloof hoegenaamd niet dat een burgerlijke staat religieuze wetten kan hanteren die enkel door een minderheidsgroep belangrijk worden geacht.

JOODS ACTUEEL: Spreken we nu over ‘een’ staat of over een ‘Joodse’ staat?
GREENFIELD: Elke staat, een Joodse staat incluis. Als ik er vanuit ga dat dit een Joodse staat is dan betekent dat twee basisideeën: ten eerste dat die staat een toevluchtsoord is voor het Joodse volk en dat dat volk het recht heeft om zijn eigen manier van leven te ontwikkelen en dat ze collectief kunnen beslissen wat voor hen het meest geschikt is. Dat kunnen ze namelijk niet op alle andere plekken waar ze leven, ook niet als ze daar een prima leven leiden. De Joodse staat is daar waar zich het Joodse collectieve leven bevindt.
Ten tweede het Joodse collectief heeft de gelegenheid om in deze staat haar spirituele en culturele wegen te gaan zonder dat  op te leggen aan andere mensen die hun zienswijze of manier van leven niet willen delen.

JOODS ACTUEEL: Religieuze mensen in het algemeen en in de orthodoxe wereld in het bijzonder hebben meestal een ‘Rebetsen’ waar ze naar refereren, of zijn al deze standpunten uw persoonlijke keuzes?
GREENFIELD: Ik ben ervan overtuigd dat het belangrijk kan zijn om deze onderwerpen te bespreken met wijze mensen, mannen of vrouwen, maar ik geloof niet dat ik op een soort katholieke manier aan mensen, die zichzelf daartoe in staat achten, moet vragen me te vertellen of ik juist denk of niet. Een hallachische vraag kan gesteld worden.

JOODS ACTUEEL: In Israël beschouwen nogal wat mensen kwesties over het grondgebied, de Joodse gemeenschap in Hebron als halachische vragen?
GREENFIELD: Ik denk niet dat dit halachische kwesties zijn, voor mij is het een verkeerde interpretatie van het hallachisch concept waarop dan ook de verkeerde conclusie volgt dat deze punten onder de beslissingsbevoegdheid van religieuze autoriteiten zouden vallen, dit zijn politieke kwesties.

JOODS ACTUEEL: Maar is op een of andere manier alles in Israël een politieke kwestie?
GREENFIELD: Ik denk niet dat rabbijnen zich moeten uitspreken over een politieke kwestie, ik ben geneigd om te denken dat ze er niet in betrokken moeten worden.

JOODS ACTUEEL: Is er een boodschap die u graag zou overmaken aan de Joodse gemeenschap in Antwerpen, aan de orthodoxe gemeenschap in Antwerpen?
GREENFIELD: Ik ken enkele families in Antwerpen persoonlijk, met sommige leden van deze families ben ik bevriend en ze liggen me nauw aan het hart. Maar ik wil niet specifiek spreken tot de orthodoxe gemeenschap omdat ik mezelf verbonden weet met het Joodse volk in het algemeen, als met Joden die zorg dragen voor hun volk. Ik zou dus zeker oproepen om Israël te steunen en ons te vervoegen als dat mogelijk is. Ik doe deze oproep omdat ik ervan overtuigd ben dat wij in Israël het meest opwindende historische fenomeen voor het Joodse volk representeren. Het is beschamend om ons Joodse leven te leven op een andere plaats en niet op de plaats die het echte hart van het Jodendom in onze tijd vormt.

JOODS ACTUEEL: Kan je nog tijd vinden om met je familie te praten over je politieke oriëntatie?
GREENFIELD: Weet u, ze kennen me en ze kennen me al jaren en jaren en ik denk dat ze me soms op een bijna humoristische manier accepteren. Er zijn er meer van mijn soort nodig om meer invloed te krijgen en ik hoop zeker dat ik gelijkgestemden zal zien opdagen op de Joodse scène. Mijn familie steunt me en natuurlijk stemmen ze voor Meretz. In Har Nof, mijn buurt in Jeruzalem, een zeer religieuze buurt, zijn er bij elke verkiezing een dertigtal mensen die voor Meretz stemmen en ik heb er geen idee van wie deze kiezers zijn. Maar ik hoop dat het er in de toekomst nog meer zullen worden.

Auteur: Jean-Michel Rykner – foto’s Jonathan Rykner