Gentse burgemeester Termont onder de indruk van Holocaustverhaal “Haar naam was Sarah”

Haar naam was Sarah, cover van Joods Actueel in oktober 2010
Haar naam was Sarah, cover van Joods Actueel in oktober 2010
Burgemeester Termont
Burgemeester Termont

“Ik heb het boek in één ruk uitgelezen”, laat burgemeester Daniel Termont optekenen in De Standaard (8/6) ). Het werk van Tatiana De Rosnay kreeg hij cadeau van zijn zus en stak het in zijn de vakantiekoffer.  Het verhaal van het Joodse meisje Sarah Starzynski in Parijs tijdens de Tweede Wereldoorlog, werd zestig jaar later opgevist door de Amerikaanse journaliste Julia Jarmond waarna het verhaal werd verfilmd.

Termont zegt verder: “Dit is het soort verhaal waarin ik me emotioneel laat gaan. Ik denk niet dat Haar naam was Sarah politiek bedoeld is, maar ik trek er wel lessen uit aldus de burgemeester die verder in het artikel laat weten: ‘Het is zeker iets dat we aan onze kinderen moeten vertellen. De toekomst moet van hen komen en dus moeten ze het verleden kennen. Maar in plaats van een theoretische les te geven kun je hen beter dit boek laten lezen. Het is geen geestig leesvoer, maar het is ook niet dat je een pak neusdoeken bij de hand moet houden omdat je je tranen niet kunt bedwingen. Dit is waargebeurd. Dat is de kracht ervan. Waarom er dan toch zo weinig recensies over verschenen zijn, weet ik niet. Ik kan alleen maar zeggen dat ik het een boeiend boek vond.”

Weinig recensies
Het klopt dat er in België en zeker in het Nederlandstalige landsgedeelte weinig over dit boek geschreven werd, in tegenstelling tot Nederland waar het boek een echte bestseller werd. Het was  voor het eerst in Nederland dat een titel elf weken achter elkaar de eerste plaats innambij de eerste tien titels van “De Bestseller top”. Ook buiten Nederland is de roman succesvol. Het Britse magazine “The Bookseller” maakte  bekend dat De Rosnay op de derde plek staat in de lijst van bestverkopende auteurs van Europa in 2010.  Het feit dat de Gentse burgemeester nu het boek op deze manier onder de aandacht brengt  mag hij van ons dan ook op zijn positieve conto schrijven.

Tatiana de Rosnay (1961) groeide op in Parijs en Boston en verhuisde vervolgens naar Engeland waar zij literatuurwetenschappen studeerde.Terug in Parijs begon zij haar carrière als journaliste (onderandere voor Magazine en Elle) Joods Actueel redacteur Guido Joris sprak met de Rosnay tijdens haar korte verblijf in Brussel voor de promotie van de film vorig jaar.

Tatiana is een voornaam die ik niet meteen van een schrijfster met Frans-Amerikaanse roots verwacht, tenzij ik me vergis?
Neen, ik heet Tatiana omdat mijn vader van Russische afkomst is en ik genoemd werd naar mijn grootmoeder die net voor de oktoverrevolutie Rusland wist te ontvluchten. Mijn moeder is Britse maar werd in Rome geboren. Ik heb wel echt een ‘gemengde’ achtergrond als je dat zo wil noemen. Zelf ben ik in Frankrijk geboren maar ik voel me ondanks mijn Franse nationaliteit niet echt een Française want juist de mengelmoes van al deze achtergronden bepaalt grotendeels mijn leven en als schrijfster zet het me toch ook enigzins apart van andere Franse auteurs.

Advertentie

Is het tijdens je schooltijd in Parijs dat je voor het eerst de geschiedenis van de deportatie van de Joden tijdens de Vel ‘dHiv razzia in 1942 hoorde spreken?
Ik liep lagere school in de Verenigde Staten maar kwam naar Parijs als tiener aan het einde van de zeventiger jaren maar we kregen hier in Frankrijk op school er niet één woord over te horen, niet tijdens de geschiedenislessen en evenmin tijdens de andere lessen, het stond gewoon niet op het onderwijsprogramma. Daar is nu verandering in gekomen maar op mijn zestiende was het onderwerp voor honderd procent taboe. We kwamen dus als jonge Franse vrouwen totaal niets over dit gruwelijke voorval te weten. Ik hoorde voor het eerst over deze razzia, op mijn vierendertigste tijdens de toespraak van president Chirac in 1995 die in dat jaar over de Vel’ dHiv razzia sprak en daarbij verontschuldingen aanbood omwille van de Franse misdaden tegenover hun Joodse landgenoten.

Ik sprak een tweetal jaren geleden met de Amerikaanse bestsellerauteur Isaac Levendel. Hij ging op zoek naar de daders die zijn moeder oppakten toen die haar schuilplaats even verliet. Hij kwam te weten dat het wel degelijk Fransen waren die zijn moeder aan de nazi’s uitleverden maar hij vertelde me ook over de ongelofelijke onwil van de Franse autoriteiten om hem te helpen. Zijn jarenlange zoektocht naar de waarheid werd een echte lijdensweg. Ben je tijdens de voorbereidingen van je boek ook nog op dergelijke weerstanden gestoten?
Ik ken Levendel’s boek ‘Not the Germans alone’ en ik ken de moeilijkheden die hij ondervond maar zelf heb ik dit soort weerstanden niet opgemerkt maar daarentegen merkte ik wel pure onverschilligheid op. Toen ik acht jaar geleden, in 2002, met de research voor ‘Haar naam was Sarah’ begon was het moeilijk om het materiaal te vinden dat ik nodig had om mijn boek te kunnen schrijven. Alle boeken die ik wou raadplegen over de Vel d’Hiv razzia waren niet meer in druk, gewoon niets was nog verkrijgbaar Ik moest noodgedwongen allerlei gespecialieerde boekenwinkeltjes afschuimen. Bijzonder tijdrovend want ik kon gewoon geen enkel boek op een normale manier bestellen. Ik zal je vertellen dat ik op een bepaald moment op een punt kwam dat ik daar ontzettend kwaad over werd. Dat gebeurde toen ik me plots realiseerde dat op die manier de Vel d’Hiv gebeurtenissen opnieuw bedekt geraakten.

Bij de voorbereidingen voor het boek kwam ik ook vlug te weten dat de echte details over de razzia waarbij op een dag dertiendduizend Joden door de Franse politie werden opgepakt nauwelijks bekend waren bij het Franse publiek, mensen weten totaal niet wat in hun eigen Parijse wijken gebeurd is op die noodlottige dag. Maar dat was de situatie acht jaar geleden en ik merk op dat er vandaag de dag een verandering ten goede ingezet is, vooram sinds de heropening van La Mémorial de La Shoah in 2005 en met de heruitgaven van alle werken van Irene Nemirovsky in 2008. Nu worden de gebeurtenissen, en dit keer grondig, onder de aandacht van het Franse publiek gebracht.

In Nederland is je boek erg bekend, in België niet echt, maar wereldwijd is het een fabuleus succes, zoek je zelf een verklaring voor je succes?
In Holland zijn er ongelofelijk veel exemplaren verkocht, je kan er maar moeilijk meer verkopen dan dat er daar over de toonbank gingen maar in België verkocht het enkel goed hier in Brussel maar (lacht) dat gaat nu veranderen. Zelf heb ik geen verklaring voor het succes van het boek maar dat ik de juiste uitgever gevonden gaf de doorslag. En dan moet je weten hoeveel uitgevers het boek weigerden, twee jaar lang heb ik onafgebroken gepoogd om het aan de man te brengen maar ik kon het aan de straatstenen niet kwijt geraken en had ondertussen al twee andere boeken geschreven.

Op een dag ontmoette ik uitgeefster Heloise d’Ormesson, ik gaf haar mijn boek en zij hield ervan. Sindsdien is het al in 38 landen uitgegeven. Een andere verklaring is dat mensen als ze deze schokkende gebeurtenissen leren kennen bij het lezen van het boek of bij het zien van de film dat ze geëmotioneerd geraken door het onvoorstelbare wreedaardige karakter van de razzia. Jullie Joodse lezers zullen hier wel van op de hoogte zijn maar toch zullen ook onder hen velen niet de details van deze Parijse razzia kennen. Ik merk dat aan de emails die dagelijks bliven toestromen van mensen die onderste boven zijn van dit boek en die me laten weten dat ze er niets van wisten. .Langs de andere kant blijft ook mij het succes van dit boek verbazen, of beter gezegd het is een wonder.

Hoe was het om je boek te laten verfilmen: als een eerste kind dat het huis verlaat?
Dat was inderdaad niet eenvoudig maar het was ook de eerste keer dat ik mijn werk uit handen gaf. Het hielp wel dat ik Serge Joncour (nvdr Secour schreef het filmscenario) al goed kende en het volste vertrouwen in hem had. Ik heb het script gelezen als het klaar was en het beviel me. Ook het feit dat ik de opnames kon bijwonen heeft me geholpen, mijn twee kinderen en ik hebben zelfs een figurantenrolletje gespeeld in de film. Tijdens de opnames drong het tot me door dat de film een geschenk uit de hemel was. Paquet-Brenner en Secour hebben wel kleinigheden veranderd aan het verhaal, enkele andere accenten gelegd en toch zijn deze talentrijke regisseur en scenarist trouw gebleven aan mijn eigen bedoelingen.

Heeft dit boek je leven veranderd?
Natuurlijk deed het dat. Om heel eerlijk te zijn schreef ik voorheen enkel boeken die werden gelezen door mijn moeder, mijn zussen en mijn man en dat had je het gehad. De boeken die ik sindsdien publiceerde werden zonder uitzondering bestsellers. Ik besef nu dat ik tot aan mijn levenseinde de schrijfster van ‘Haar naam was Sarah’ zal blijven. Mijn leven is in twee delen opgesplitst in ‘voor’ en in ‘na Sarah’ en dat doet iets met je. Maar ik houd het hoofd koel, ik leid een normaal leven, ik blijf echtgenote en moeder, ik zorg voor mijn twee kinderen (lacht) en voor mijn man. (lacht nog harder).

Advertentie

Ik ben door dit boek ook in contact gekomen met overlevenden van de Vel d’Hiv razzia. Ze waren erg onder de indruk van het boek en we zijn zo dierbaar voor elkaar geworden dat ik het enkel maar kan omschrijven door te zeggen dat we familie van elkaar geworden zijn Drie dagen geleden was er een speciale voorvertoning van de film in Parijs die werd bijgewoond door achthonderd Franse Holocaustoverlevenden en verborgen kinderen, het was een van de meest bewogen ogenblikken uit mijn leven. Er werd na de voorstelling een toespraak van mij verwacht maar ik was zo overweldigd en aangedaan dat het onmogelijk was. Het enige wat ik nog kon uitbrengen was ‘gedenk dit en vergeet het nooit’.