Vandaag is het Poerim – joods carnaval

Shimon Peres bezoekt kinderen die zich voorbereiden op het Poerim feest
Shimon Peres bezoekt kinderen die zich voorbereiden op het Poerim feest

Poerim is één van de heerlijkste en vrolijkste feesten in de Joodse feesttraditie. Het is een feestdag waarbij zelfs de religieuze voorschriften oproepen om vrolijk, zelfs dronken te zijn. Het feest spoort zelfs de meest ernstige Torahstudent aan om zich te ontspannen en te genieten van de carnavalsfeer. (dit jaar valt poerim op dinsdag 10 maart)

De oorsprong van het Poerimfeest gaat terug tot in de tijd van het bijbelboek van  Esther. Dit boek handelt voornamelijk over de redding van de Perzische Joden uit de handen van de snode Haman, eerste minister tijdens het koningschap van koning Achasjveros. Haman had het plan opgevat om alle joden in het koninkrijk om te brengen.

De gebeurtenissen dateren van de periode na de vernietiging van de eerste tempel en voor de bouw van de tweede tempel, aan het einde van de zesde eeuw van de gewone jaartelling. Poerim dient gevierd te worden op de 14de van de Joodse maand Adar (meestal in maart).  Op die manier kan het feest gevierd worden op de datum die Haman gepland had om alle joden te vermoorden. De feestelijkheden bij Poerim gaan ook nog de volgende dag verder. Deze dag kreeg de naam Shushan Poerim.

Een van de unieke aspecten van het boek van Esther is dat het verhaal handelt over de heldhaftige houding van een Joodse vrouw, Esther. Zij redde het Joodse volk en wist op die manier deze boosaardige dag te veranderen in een historische feestdag. Door de Joodse wetgeving werd de dag niet als een ‘heilige dag’ beschouwd en dat is ook de reden waarom het geen erkende rustdag is. Joodse scholen sluiten wel de schoolpoorten en op plaatsen waar veel Joodse mensen wonen is de feestsfeer op straat te merken. In België is dat vooral het geval in klein Antwerpen.

Advertentie

Feestelijke gebruiken.

Daags voor Poerim is het een vastendag. Op die manier herdenkt men de vasten van Esther en van het ganse Perzische jodendom vóór Esther koning Achasjveros benaderde om voor haar volk te pleiten. De vastendag begint pas in de ochtend en niet bij valavond.  Dit in tegenstelling tot de Grote Verzoendag en Tisha B’av, die de avond voordien beginnen en normaal 24 uur duren. De Esther vastendag begint van voor zonsopgang tot na zonsondergang en duurt ongeveer 13 uur.

Op Poerimavond, en op de ochtend van de feestdag zelf,  wordt het boek van Esther gelezen van een perkamenten rol in de synagoge. Het is een religieuze verplichting voor vrouwen om deze lezing te beluisteren, maar ook kinderen zijn daarbij welkom. De lezing van het boek van Esther is een zeer prettige sociale gebeurtenis en telkens wanneer de naam van de verdorven Haman voorkomt (Haman staat voor iedereen die Joden een slecht hart toedraagt) maken de aanwezigen en vooral de kinderen zoveel mogelijk lawaai met hun ratels in een poging om de naam van Haman onverstaanbaar te maken.

Bij het feest hoort een feestmaal waarna men spelletjes en andere vermakelijkheden organiseert die tot laat op de avond duren. ‘Haman’s oren’ zijn een traditionele poerimlekkernij. Het zijn driehoekige koekjes (ze lijken op oren) gevuld met papaverzaadjes en allerlei zoetigheden.  Het is trouwens een religieus voorschrift om zoveel wijn te drinken dat men het verschil niet meer weet tussen Mordechai, de held van het poerimverhaal en de slechte Haman. Een onderdeel van de plezierige festiviteiten is de Joodse gewoonte om geschenken aan vrienden en buren te geven en het gebruik om geld te schenken aan de armen. De gewoonte om maskers te dragen en zich te verkleden stamt uit de middeleeuwen en werd beïnvloed door lokale carnavalgewoonten. Kleine kinderen hebben natuurlijk speciale belangstelling voor dit onderdeel van het feest en lopen verkleed door de straten. Het achterliggende idee is het feit te vieren dat de rollen uiteindelijk werden omgekeerd. Haman en zijn volgeling wilden namelijk alle joden ombrengen maar werden uiteindelijk allemaal zelf gedood.

Een bezoek aan Israël…

De dagen die vooraf gaan aan het feest en vooral op Poerimdag zelf hangt er in gans Israël een blije en luchtige sfeer. De straten lopen vol gekostumeerde kinderen, de winkels bieden  fel gekleurde benodigdheden te koop aan voor het feest en er zijn ook verkleedpartijtjes voor volwassenen. Sinds de joodse terugkeer naar Israël zijn de poerimoptochten een echte traditie geworden. Aanvankelijk trok de stoet enkel door Tel Aviv, maar vandaag zijn er overal in het land optochten. De grootste en indrukwekkendste parade vindt plaats in Holon, een stad die ten zuiden van Tel Aviv gelegen is. Holon heeft zich de laatste jaren dan ook verzekerd van een reputatie als kindvriendelijke stad.

Meer foto’s van de poerim parade, zie hier.

Poerim valt dit jaar op dinsdag 10 maart.