Feestelijke Heropening Synagoge Bouwmeesterstraat

Op zondag 26 juni vond de plechtige opening plaats van de gerestaureerde synagoge van de Shomre Hadas gemeenschap aan de Bouwmeesterstraat. Er waren tal van hoge gasten aanwezig waaronder de minister-president van Vlaanderen, minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V), Vlaams minister Bart Somers (Open VLD) en de Antwerpse gouverneur Cathy Berx.

Ook verschillende ambassadeurs en geestelijken van andere geloofsovertuigingen tekenden present. Voor de partij Vooruit was schepen Tom Meeuws aanwezig. Hieronder brengen wij de toespraak van Vlaams minister-president, Jan Jambon (N-VA), zoals uitgesproken tijdens het evenement.

Dames en heren,

De Vlaamse Regering hecht bijzonder veel belang aan het bewaren en het in stand houden van ons erfgoed. Het Vlaamse regeerakkoord bewijst dat ook, en stelt;  “Historische gebouwen, sites en landschappen zijn herkenbare bakens in een veranderende omgeving, ze laten zien waar we vandaan komen, wie we zijn en welke ontwikkeling we doormaken. Het is daarom van belang om zorg te dragen voor deze sites en ze op een goede manier door te geven aan toekomstige generaties. Erfgoed is van belang voor de toekomst van Vlaanderen, voor het debat over identiteit en voor de zoektocht naar wat ons allen bindt”.

Advertentie

Het is om die reden dat Vlaanderen actief heeft bijgedragen tot de renovatie van dit waardevol architecturaal stedelijk patrimonium. Een synagoge zoals deze die we vandaag feestelijk heropenen is niet alleen onroerend  erfgoed, maar neemt als gebedshuis een centrale plaats in binnen de Joodse gemeenschap.

Een synagoge is van oudsher het geestelijke centrum van een Joodse gemeenschap; denk bijvoorbeeld aan de Grote Tempel van Jerusalem. Waar de Joden zich ook vestigden de synagoge was het eerste gebouw dat werd opgericht: in deze omgeving waren de Joden is staat intellectueel het hoofd te bieden aan de vernederingen en kwellingen .

De synagoge was dé plek bij uitstek waar gezamenlijk rond de rabbijnen de heilige geschriften werden geanalyseerd en besproken. De synagoge is dus niet uitsluitend een ‘Huis van Gebed’ maar is ook ‘een huis voor leer en studie’. Het boek eerbiedigen en zich intellectueel en moreel vervolmaken is dus een belangrijke taak die is weggelegd voor de leden van de Joodse gemeenschap.

Een feestelijke heropening van een synagoge is daarom een bijzonder belangrijk moment in het Joodse leven. Sedert de inhuldiging van deze synagoge in 1893 heeft de Joodse gemeenschap van Antwerpen een bewogen geschiedenis achter de rug.

Tijdens de nazibezetting werden de synagogen gesloten, geplunderd en ontheiligd. Systematisch werden de synagogen en dus het hart van de Joodse gemeenschap getroffen. Deze synagoge heeft ook dat trieste lot moeten ondergaan. Na de oorlog kwam het leven in ’t algemeen en het Joodse leven stilaan terug op gang. Na de oorlog stroopten de overlevenden van de Holocaust de mouwen op en begonnen ijverig aan de wederopbouw. Ondanks de psychologische ontreddering  was hun blik gericht op de toekomst en het bewaren, het koesteren van hun geloof. Om die reden werd het nodige gedaan om het interieur van deze synagoge in ere te herstellen. Ze werd plechtig heringewijd in 1958 en de erediensten konden opnieuw plaatsvinden.

Maar het gebouw had ook te lijden onder de tand des tijds (o.a. waterinsijpeling via het dak) zodat restauratiewerken zich opdrongen: deze werden uitgevoerd tussen 1990 en 1993. De heraanleg van de Leien bij de aanvang van deze eeuw heeft ingevolge droogzuiging een aanzienlijk daling van het waterpeil tot gevolg gehad waardoor de houten funderingen droog kwamen te staan met verrotting tot gevolg. De stabiliteit van het gebouw hing aan een zijden draadje . In 2013 kwam een deel van het plafond naar beneden en de synagoge werd om veiligheidsreden gesloten.

In 2014 werd daarom een dossier ingediend bij de Vlaamse overheid voor de restauratie van de Synagoge. Het was mijn voorganger Geert Bourgeois die de middelen toekende, zodat de restauratiewerken in 2017 konden aanvatten.  Architecten Steenmeiier en Reyskens en hun team hebben duidelijk prachtig werk geleverd. Deze synagoge is ongetwijfeld een parel van het Cultureel patrimonium van de Stad Antwerpen.

Advertentie

Het is voor mij een voorrecht om te kunnen deelnemen aan deze feestelijke heropening.

Dames en heren,

Dit evenement staat symbool – in onzekere en gevaarlijke tijden zoals we die nu beleven – voor de wil om steeds te blijven ijveren voor een vreedzame toekomst voor onze kinderen en kleinkinderen. Maar hoe vind je vrede?

In zijn boek ‘Hassidische vertellingen’ citeert de Joodse filosoof Martin Buber Rabbijn Bunam; ”Onze wijze zeggen: ’zoek de vrede bij jezelf. Je kunt de vrede nergens anders zoeken dan bij jezelf. Als de mens in zichzelf de vrede heeft gesticht is hij in staat die in de hele wereld te stichten”.

Laten ons in deze plek van gebed even stilstaan bij deze wijze woorden.