Prof UGent verspreidt fabel over “Joods karakter” slavenhandel

Memoriaal bij de slavenmarkt in Zanzibar

Een Gentse prof vertelt in zijn lezingen dat ‘vooral Joden’ achter de slavenhandel in de Middeleeuwen zaten. Een achterhaald, antisemitisch verhaal, maar de professor blijft volharden in de boosheid. 

De UGent organiseert sinds een tiental jaar wetenschappelijke nascholing hoofdzakelijk bedoeld voor alumni en senioren. Dat is ook dit academiejaar het geval met de lessenreeks “Mensenhandel: Europa en de rode draad der schande” gegeven door prof. John Everaert, met als eerste onderwerp “Het middeleeuwse Europa heroriënteert zijn slavenhandel”. Groot was de  verwondering bij één van onze  lezers die de lessenreeks volgde toen hij en de andere cursisten bij de eerste slide las: “slaven-/tussenhandelaars: veelal Joden (polyglot)”. Ook tijdens het doornemen van de teksten had prof Everaert het over “meestal Joden”.

Welke bronnen?
Toen de professor gevraagd werd over welke bronnen hij beschikt om deze claim te maken, verwees hij vooral naar teksten van professor Charles Verlinden (1907-1996) een Belgisch historicus en professor van de Universiteit Gent. Deze heeft vanaf 1935 deze hypothese verkondigd in een publicatie die zonder enige kritische kijk door velen werd overgenomen. Ook de bekende mediëvist Henri Pirenne zat op die lijn en wijst op de rol van de Joden in de handel en in de slavenhandel tijdens de vroege middeleeuwen (7de tot 11de eeuw). Dat is ook zo bij de geprezen Franse historicus, Maurice Lombard.

Dr. Rudi Roth nam deze sterk verouderde werken door voor Joods Actueel en vergeleek ze met nieuwere academische publicaties. Deze ontkrachten de theorie van Verlinden omdat die niet op feiten gebaseerd is maar op foutieve aannames. Bij het natrekken van teksten kwam al snel aan het licht dat vroegere historici zoals Verlinden, slordig omsprongen met het gebruik van bronnen en informatie van verscheidene bronnen onoordeelkundig door elkaar haspelden. Simpel gezegd, teksten “Joden hadden slaven” en “Joden waren handelaars” werden door vemenging vervormd tot “Joden waren slavenhandelaars”. En zo werd een loopje met de waarheid genomen, een euvel waaraan vroegere historici zoals Pirenne of anderen, zich wel vaker bezondigden.

Everaert slaat de bal mis

Advertentie

Dat Everaert in de fout gaat blijkt ondermeer uit onderzoek van de Oostenrijks-Israëlische historicus Eliyahu Ashtor maar vooral  uit de publicaties van prof. Michaël Toch van de Hebreeuwse universiteit te Jeruzalem, de toonaangevende autoriteit op het gebied van Middeleeu-wen en Jodendom in Europa. Toch antwoordde op onze vragen over de zinsnedes “vooral Joden” en “meestal Joden” dat zonder de minste twijfel beide uitspraken niet correct zijn:

Dit is zo fout als het maar kan zijn. En dat is geen overdrijving want het is simpel: deze beweringen zijn verkeerd om een heleboel redenen. De bronnen en argumenten tegen deze thesis worden duidelijk uiteengezet in mijn boek(1). Maar ook in andere studies, ondermeer in Atti della XXXI Settimana di Studi(2).

Dichter bij huis neemt ook prof. Jean-Pierre Devroey (ULB) om soort-gelijke redenen afstand van de benadering van Charles Verlinden. Prof. Everaert, die in een reactie aan Joods Actueel zijn mening meedeelt, blijft zich halsstarrig vastklampen aan deze achterhaalde misinterpretaties, ook als die niet op feiten berusten.

1. The Economic History of European Jews. Late Antiquity and Early Middle Ages, 2013, pp. 178-190. 

2. Michael Toch, Jews and Commerce: Modern Fancies and Medieval Realities, in: S. Cavaciocchi (ed.), Il ruolo economico delle minoranze in Europa. Secc. XIII-XVIII, Atti della XXXI Settimana di Studi, Istituto Francesco Datini, Prato, Firenze 2000, 43-58.

Verdere informatie:

Het orgineel artikel uit 1935 van Charles Verlinden is hier terug te vinden: 

Advertentie

L’esclavage dans le monde ibérique médiéval, by Charles Verlinden in ANUARIO DE HISTORIA DEL DERECHO ESPAÑOL 1935

https://www.boe.es/publicaciones/anuarios_derecho/abrir_pdf.php?id=ANU-H-1935-10036100424

Apercus sur les Radhanites par Eliyahu Ashtor, Revue suisse d ‘histoire 27 (1977): 245-75;

http://www.e-periodica.ch/cntmng?pid=szg-006:1977:27::735

Jews and Commerce: Modern Fancies and Medieval Realities, by Michael Toch/Hebrew University of Jerusalem verschenen in: S. Cavaciocchi (ed.), Il ruolo economico delle minoranze in Europa. Secc. XIII-XVIII (Atti della XXXI Settimana di Studi, Istituto Francesco Datini, Prato), Firenze 2000, 43-58. ? Michael Toch 2000.

https://www.researchgate.net/profile/Michael_Toch/publication/246579139_Jews_and_Commerce_Modern_Fancies_and_Medieval_Realities/links/5748492408ae707fe21fbaa8/Jews-and-Commerce-Modern-Fancies-and-Medieval-Realities

La participation des Juifs au commerce dans le monde franc (VIe-Xesiècles) par Jean-Pierre Devroey (ULB) et Christian Brouwer In “Voyages et voyageurs à Byzance et en Occident du VIe au XIe siècles”, Actes du colloque international organisé par la sectiond’histoire de l’Université Libre de Bruxelles… https://www.academia.edu/1169955/La_participation_des_Juifs_au_commerce_dans_le_monde_franc_VIe-Xe_si%C3%A8cles_

Seymour Drescher, Jews and New Christians in the Atlantic Slave Trade, in “The Jews and the Expansion of Europe to the West, 1450 to 1800”, Paolo Bernardini & Norman Fiering, Berghahn Books, 2001, p. 463: “Charles Verlinden, who magnified the role of Jews in the early medieval slave trade, no longer treated them as significant actors in the late medieval period and the transition to the Atlantic system. See Charles Verlinden, L’Esclavage dans l’Europe Médiévale, 2 vols. (Brugge and Ghent 1955-77), “ https://books.google.be/books?id=kRTdCwAAQBAJ

Bernhard Blumenkranz, Juifs et chrétiens dans le monde occidental, 430-1096, Peeters Publishers, 1960; p.13-17 https://books.google.fr/books?id=YYrjzsOUVOkC