Wouter Van Besien, lijsttrekker Groen: “Chassidische Jood die vrouw geen hand geeft welkom op onze lijst”
Naar aanleiding van de gemeenteraadsverkiezingen heeft Joods Actueel de kopstukken van de belangrijkste partijen geïnterviewd. Groen lijsttrekker Wouter Van Besien wil vooral inzetten op verkeer en betaalbaar wonen in de stad. Wij vroegen ook zijn mening over antisemitisme, het Israëlisch-Palestijns conflict en de bewaking van Joodse instellingen in Antwerpen.
Foto’s: Donald Woordow
Joods Actueel: Waar staat uw partij voor bij de volgende gemeenteraadsverkiezingen?Van Besien: “Op stedelijk niveau willen we inzetten op een duurzame economie en het verminderen van de CO2-uitstoot, ook in de industrie en in de haven. Gezonde lucht creëer je ook door in de stad meer plaats te geven aan openbaar vervoer en fietsen en minder aan auto’s en vrachtverkeer.
Ook moeten er initiatieven genomen worden op het gebied van betaalbaar wonen. Want daar begint het, als je geen kwaliteitsvolle woning meer kan betalen worden ofwel je leefomstandigheden slecht of je komt op straat terecht. Wat betreft armoede, daar moet veel meer voor gebeuren. Ik bezocht vandaag meerdere sociale organisaties en de verhalen die je er hoort zijn schrijnend. En het ergste is, de armoede neemt toe.
Joods Actueel: Welk is uw droomcoalitie in Antwerpen na de verkiezingen?Van Besien: “Mijn analyse is dat ons programma zeer sterk afwijkt van waar de N-VA voor staat. Zij kiezen voor een ‘business as usual’-model, ik zie een gebrek aan ambitie om richting duurzame economie te gaan en het ontbreekt de partij aan verantwoordelijkheidszin om een echt sociaal beleid te realiseren
De conclusie is dat we, om ons programma te realiseren, naar een coalitie moeten zonder N-VA. Concreet betekent het dat sp.a, CD&V en Open VLD de meest logische coalitiepartners voor ons zijn. Maar de kaarten moeten nog geschud worden en het is aan de kiezer om te bepalen of het alternatief voor de huidige coalitie al dan niet slaagt.”
Bart De Wever maakt duidelijk dat hij samenwerking met extreemrechts afwijst maar dat Groen geen probleem maakt van extreemlinks. Hoe kijkt Groen naar de PvdA, de extremistische partij aan de andere kant van het politieke spectrum?Van Besien: “Wij hebben nooit de PvdA uitgesloten, en we zullen dat ook nooit doen. We sluiten om democratische redenen het Vlaams Belang uit als mogelijke partner omdat ze veroordeeld zijn voor racisme. De partij heette toen wel nog Vlaams Blok maar zowel Filip Dewinter als Gerolf Annemans verkondigen dat het Blok en het Belang hetzelfde zijn. Als ik hun programma lees zie ik dat ze niet alle mensen als gelijkwaardig beschouwen en dat kan voor mij niet. We leggen geen cordon sanitaire rond de PvdA en zoals iedereen weet, vormen we er al een coalitie mee in Borgerhout, het zou dus wel gek zijn om deze samenwerking af te wijzen terwijl die een feit is en op een correcte manier verloopt.”
Advertentie
Er was veel te doen omtrent de Joodse stem. Hoe kijkt Groen daarnaar en hebben jullie een Joodse kandidaat op de lijst?
Van Besien: “Onze lijst is nog niet rond en we hebben al pogingen gedaan in die richting. Ons stadsproject behelst alle gemeenschappen en in al die gemeenschappen zoeken we mensen die de programmapunten en grote lijnen van ons programma onderschrijven”
Doet u hierbij een oproep aan onze lezers om zich kandidaat te stellen bij Groen?Van Besien: “Deze oproep geldt voor elke Antwerpenaar en zeker ook voor de Joodse gemeenschap. Ben je geïnteresseerd en voel je aan dat je op dezelfde lijn zit dan ben je uiteraard welkom.”
Zou iemand als Aron Berger welkom zijn bij Groen?Van Besien: “Wij zijn altijd voorstander geweest van een positieve benadering van diversiteit en voor tolerantie voor de cultuuruitingen die daarbij horen. Ik zie dat de hele discussie focuste op ‘geeft hij een vrouw een hand of doet hij dat niet’. Wij hebben steeds gezegd dat het ons daar niet om te doen is. Dat zijn omgangsvormen en culturele gebruiken en uit alles blijkt dat het handen weigeren van Aron Berger niets met gebrek aan respect voor een vrouw te maken heeft. Het gaat voor ons om de visie van een kandidaat op mens en maatschappij.”
Als een chassidische jood zich zou kunnen vinden in jullie programma maar vasthoudt aan zijn religieus standpunt om geen hand te geven aan een vrouw, dan is hij bij Groen welkom?Van Besien: “Juist, enkel het weigeren om een hand te geven vanuit een religieuze overtuiging is voor ons geen reden om iemand te weigeren – maar het is wel belangrijk om te weten wat de motivatie daarachter is”.
Ook het dragen van een keppel of een hoofddoek is geen probleem?Van Besien: “Dat is geen enkel probleem, trouwens op de vierde plaats van Groen Antwerpen staat Yasmia Setta, en zij draagt steeds een hoofddoek. Het is niet de reden waarom we haar op de lijst gezet hebben maar het is duidelijk dat we geen bezwaar maken tegen haar persoonlijke culturele of religieus geïnspireerde keuze. Wat telt is dat zij goesting heeft om zich te engageren om ons programma voor t’ stad waar te maken.”
Daar is dus wel respect voor, maar niet voor andere religieuze gebruiken zoals het onverdoofd slachten.Van Besien: “Wij hebben het decreet met het verbod op onverdoofd slachten mee goedgekeurd in het parlement. Ik weet dat heel wat moslims en joden dat geïnterpreteerd hebben als een afkeurende houding tegenover hun religie, men voelt zich geviseerd en dat is spijtig. Maar ik weet dat het voor Groen nooit de beweegreden was om het verbod te steunen, het standpunt is enkel en alleen ingegeven door dierenwelzijn.”
Is het niet een beetje hypocriet om de laatste seconden van het dierenleven aan te pakken in plaats van alle leven daarvoor ongemoeid te laten of te zeggen ‘daar moeten we nog aan beginnen’?Van Besien: “Dierenwelzijn mag zich niet beperken tot de laatste seconden van het leven van het dier maar dient gedurende de ganse levensloop te worden gegarandeerd. Daar is nog veel werk aan de winkel, ook in de industriële veeteelt. We hebben daartoe al voorstellen gedaan maar we kunnen natuurlijk niet zeggen ‘we zullen het onverdoofd slachten ongemoeid laten tot de rest in orde is’. Neen we gaan op alle fronten voor dierenwelzijn en we tonen dat ook met onze voorstellen.”
Advertentie
Veiligheid is een ander thema dat de Joodse gemeenschap nauw aan het hart ligt. We hebben de aanslag op het Joods Museum in Brussel en meerdere terreuraanslagen die gericht waren tegen Joodse doelen in Europa. Als u burgemeester wordt wat gebeurt er met de militairen op straat?Van Besien: “Het leger is opgeleid om het land te verdedigen en om opdrachten te vervullen in het kader van de naleving van afgesproken buitenlandse opdrachten. De veiligheid van de Antwerpenaren is een politietaak. Het is geen semantische nuance die ik daarmee aanbreng want als de OCAD-rapporten aangeven dat de bewaking om bepaalde redenen toch militair dient verzekerd te worden dan zal ik me daar zeker niet tegen verzetten. De essentie blijft dat er effectieve beveiliging is bij bedreiging.”
In Frankrijk was er de moord op de 85-jarige Mireille Knoll, er kwam een petitie van 300 prominenten op het probleem van het toenemend antisemitisme te benoemen en aan te dringen op maatregelen. Erkent u dat er in Europa een probleem is met stijgende antisemitisme?Van Besien: “Ja, en ik was alles behalve te spreken over het voorwoord dat u schreef in Joods Actueel vorige maand, ik vond u bijzonder kort door de bocht gaan om op basis van een tekst die ingestuurd was door Groen te stellen dat wij geen belang hechten aan antisemitisme. Ik wist niet wat ik las! (heftig) Als er één partij is die zo sterk tegen racisme, antisemitisme en alle vormen van veroordelend groepsdenken gekant is dan zijn wij het wel. We zullen er verderop in ons gesprek wel over hebben dat we over het beleid van Israël van mening verschillen maar dat is van een totaal andere orde.”
En toch vernoemden alle partijen behalve u en sp.a het antisemitisme…
Angela Merkel gaf deze maand nog een opgemerkt statement dat er een nieuw antisemitisme zich aandient vanuit de Arabische wereld – dat zijn woorden waarvan ik denk dat u ze niet in de mond wil nemen?Van Besien: “Neen, want uitspraken als ‘het ligt aan de islam’ is groepsdenken. Het antisemitisme groeit en dat is ontoelaatbaar. Al diegenen die zich daaraan schuldig maken moeten daarop moeten aangesproken worden, en daar zijn ook moslims bij, maar laat ons er geen moslimprobleem van maken. De recente spreekkoren op de voetbaltribunes waren geen moslims, bijvoorbeeld. Ik wil het antisemitisme als probleem zeker benoemen maar ik maak er geen moslimprobleem van.
Maar de elf moorden op Joden in een korte tijdspanne in Frankrijk waarbij ook een aantal onder hen gefolterd werden, zijn zonder één uitzondering door islamisten uitgevoerd.Van Besien: “Wel ja, straf die mensen zo hard mogelijk maar maak er geen probleem van de islam van want ‘de islam’ dat bestaat niet, ook binnen de moslimgemeenschap bestaan verschillende denkbeelden dus laat ons hier niet een probleem van een volledige gemeenschap van maken.
Als je een probleem niet benoemt kan je het toch nooit aanpakken, bijvoorbeeld door te investeren in gesprekken met moslimjongeren, imams, op school enz.Van Besien: “Het probleem situeren bij de moslimjongeren is niet correct want ik ken veel moslimjongeren die dat probleem niet hebben en ik ga die niet allemaal in dezelfde zak steken. Je moet zorgen voor algemene maatregelen in het onderwijs waarbij je toont en leert dat respect voor elke gezindte en voor elk gedachtengoed normaal en nodig is.”
Kunnen we haat aanpakken door kanalen zoals satellietzenders die haat prediken te verbieden?Van Besien: “Met technologische bijsturingen gaan we het niet oplossen. Het moet dieper gaan. Wat we nodig hebben is een open samenleving, een robuuste samenleving waar mensen deel van willen uitmaken en ook opgeroepen worden om dat te doen. Op die manier maak je mensen weerbaar. Dat is een moeilijke en lange weg maar ook de enige duurzame oplossing.”
U moedigt een Europese islam aan?Van Besien: “Absoluut, zonder enige twijfel”
Maar hoe verschillend zal die zijn van een Midden-Oostenislam?Van Besien: “De gedachte achter de Europese islam is dat het gedragen wordt door mensen die hier geboren en getogen zijn en die ingebed zijn in onze eigen samenleving. Liever een Antwerpse imam die vergroeid is met zijn stad dan dat er imams van buitenaf komen die niet vertrouwd zijn met het functioneren van onze samenleving. Als zowel de organisatie als de financiering vanuit onze stad komt door mensen die verbonden zijn met onze samenleving dan is dat toe te juichen.”
Op jullie website lezen we geen kritiek op Turkije maar des te meer op IsraëlVan Besien: “We hebben wel zeer sterk gepleit tegen het verdrag tussen Europa en Erdogan in verband met de vluchtelingenstroom omdat we zien dat Turkije opschuift in de richting van een dictatoriaal regime. Ook onze voorzitter (Meyrem Almaci, red.) is duidelijk in haar standpunten en het maakt haar absoluut niet geliefd bij het Turkse regime. ”
Is Israël een apartheidsstaat in uw ogen?Van Besien: “(aarzelt) Neen een apartheidsstaat niet maar u weet dat wij, zoals uzelf trouwens, voorstander zijn van een tweestatenoplossing. We hebben bijzonder veel kritiek op het Israëlische nederzettingbeleid. Dat wordt trouwens ook sterk veroordeeld door de Veilgheidsraad van de Verenigde Naties.
Ik vind het belangrijk dat er voor de inwoners van Israël rechten zijn voor iedereen en ik maak me zorgen over de manier waarop de Israëlische regering omspringt met NGO’s en ook soms de rechterlijke macht onder druk zet. Maar goed, ik zeg dat ook vanop een afstand en realiseer me dat ik geen specialist ben. Maar het is duidelijk dat we ons vragen stellen bij het beleid dat de huidige regering voert.
In uw boodschap naar aanleiding van de 70ste verjaardag van Israël lees ik dat felicitaties er pas vanaf kunnen wanneer er een Palestijnse staat zou zijn.Van Besien: “Neen, neen, neen! We zijn voor het bestaan van Israël en natuurlijk wil ik “PROFICIAT” zeggen daarvoor. Maar er staat wel een enorme domper op de feestvreugde, ook voor de mensen in Israël zelf. Ik was zelf geraakt door de tekst van David Grossman waarin hij stelt dat het pas echt gaat lukken als er een thuis is voor de Palestijnen en een bestaan in veiligheid voor de Israëli’s”.
Daar kan niemand het mee oneens zijn maar begrijpt u dat Hamas, die op de terreurlijst staat van de EU, niet voor samenleven met Israël gaat? Integendeel zij pleiten voor een volledige omverwerping en overname van de Joodse staat?Van Besien: “Maar dat is natuurlijk ook onze positie niet. Zoals zo vaak in een conflict kan je niet zeggen wie schuld heeft aan wat maar je moet toch rekening houden met feit dat Israël veel sterker staat en in mijn ogen disproportioneel geweld gebruikt, maar ik wil niet eenzijdig de schuld bij Israël leggen.”
Optreden tegen gewelddadige agressie is proportioneel als je het nodige doet om het te beëindigen. Een wildeman met een mes die een menigte aanvalt zal door de politie ook met alle middelen die nodig zijn uitgeschakeld worden.Van Besien: “Er bestaan internationale afspraken rond het proportioneel gebruik van geweld maar het blijft moeilijk te beoordelen. In elk geval is een tweestatenoplossing gewenst en staat de nederzettingenpolitiek, die in de praktijk neerkomt op het niet respecteren van grenzen, dat in de weg. Ik hoop dat op een gegeven moment de Verenigde Naties, de Verenigde Staten en waarom niet Europa de opening vindt die tot een oplossing leidt.”
Op onze luchthaven gebruiken we sinds de aanslagen Israëlische methodes en technologie om ons te beveiligen tegen terreur.Van Besien: “Ik kan me niet uitspreken over de bijzonderheden omdat ik niets afweet over de gebruikte methodes. Tegelijkertijd is het mijn diepste overtuiging dat met enkele repressieve maatregelen en veiligheidsmaatregelen je een samenleving niet veiliger gaat maken. Het vertrouwen tussen mensen en de onderlinge verbondenheid zijn in deze belangrijke factoren.”
Bent u nu niet naïef in uw benadering?Van Besien: “Neen, helemaal niet, ik denk dat het tegenovergestelde naïef is. Het is naïef om bij wijze van spreken een tank in het midden van Brussel neer te poten. Die tank moet de bevolking duidelijk maken dat ze bewaakt worden terwijl in werkelijkheid de effectiviteit van die tank totaal verwaarloosbaar is als er echt wat gebeurt. Dat soort middelen genereert onnodig veel onveiligheidsgevoelens bij de burgers die gaan denken ‘oei kan ik hier nog wel buiten komen?’ Niet het vertoon van vuurkracht zal soelaas bieden want dat is naïef, maar een duurzame samenlevingsmodel dat resulteert in een betere gemeenschap voor iedereen.
Vergis ik me als ik zeg dat ik u nog nooit zag op de jaarlijkse Holocaustherdenking van de Joodse gemeenschap in Antwerpen?
Van Besien: “Dat is zo maar je moet er in ieder geval niet achter zoeken dat ik niet wil komen, het had met agendaproblemen te maken. Trouwens andere leden van Groen zoals Meyrem Almaci zijn er wel al naartoe geweest. Wel heb ik het museum Kazerne Dossin bezocht en was daar ook door geraakt.”
Bent u ooit in Israël geweest?Van Besien: “Neen, ik ben wel eens uitgenodigd maar mijn agenda maakte het me onmogelijk om te gaan.”
Misschien moeten we een keer samen gaan en dan kunnen we het ter plaatse van beide kanten bekijken…
Van Besien: “Als we onze agenda’s op elkaar afgestemd krijgen gaan we dat zeker doen (lacht)”