Bar-Ilan universiteitsconcept rolmodel voor innovatie
Alhoewel Israëlische universiteiten niet de eerbiedwaardige leeftijd van onze Europese academische instituten bezitten, halen ze wel de ambitieuze Europese doelstellingen betreffende innovatie en onderzoek. De doelstellingen die de EU in haar vorig tienjarenplan, de zogenaamde Lissabon-agenda, op vrijwel geen enkele manier gerealiseerd kreeg. We spraken met Yehudi Kinar (de voormalige ambassadeur van Israël in België) over de rol die de Bar-Ilan universiteit in deze Israëlische successtrategie speelt maar ook over de merkwaardige aantrekkingskracht die deze universiteit op steeds meer topwetenschappers uitoefent. En niet alleen op hen, ook op studenten met de meest uiteenlopende achtergronden, zowel Joods als islamitisch, Israëlisch, Arabisch, Amerikaans als Europees, met hoofddoekje en zonder hoofddoekje, blank of zwart.
Guido Joris
Kinar is thans actief voor de promotie van de Bar-Ilan universiteit in het buitenland. Bar-Ilan, op zo’n kwartier rijden van Tel Aviv telt meer dan dertigduizend studenten. Ik ontmoet de oud-ambassadeur in een Brussels hotel waar hij kind aan huis is. “Weet je toen ik voor het eerst in België aankwam, heb ik een tijd hier gewoond voor ik mijn intrek kon nemen in mijn ambtswoning te Ukkel. En de mensen hier zijn altijd voor mijn vrouw en mij als familie gebleven zodat ik meteen weet waar naar toe wanneer ik weer in Brussel ben”. Nadat we een rustige plek krijgen in de lobby en we beiden voorzien zijn van een kop sterke koffie praat Kinar voluit over zijn nieuwe bezigheid aan de Bar-Ilan universiteit. Hij reist stad en land af om wie dat maar wil horen te informeren over de fantastische ontwikkelingen die zich aan de BIU − voluit Bar-Ilan universiteit − voltrekken.
Israël heeft zich in een mum van tijd ontwikkeld tot het snelst groeiende technologiecentrum ter wereld en het land baadt in een zee van innoverende start-ups, hongerige hapklare investeerders en naar beurswinsten snakkende ondernemers. Thans werken in de Israëlische high-tech honderdduizend mensen. Het kleine land heeft inmiddels procentueel meer ingenieurs dan enig ander land ter wereld en de Nasdaq (nvdr de Amerikaanse beurs die voornamelijk aandelen van hightech-bedrijven verhandelt) noteert meer dan zestig Israëlische bedrijven.
Advertentie
Wat is het geheim van het succes van de BIU?
Dat is natuurlijk niet aan één enkele oorzaak toe te schrijven maar zeker doorslaggevend is dat wij wetenschappers terughalen. Zoals overal ter wereld worden de beste wetenschappelijke onderzoekers aangetrokken om na hun universitaire studie weg te trekken, de bekende braindrain. Bij Israëlische wetenschappers is het zo dat die vaak hun doctoraatstudies nog in Israël beëindigen en dan (meestal) naar de Verenigde Staten vertrekken en dan zie je ze natuurlijk nooit meer terug. De Israëlische regering heeft besloten om er alvast honderd terug te brengen en de rector van de BIU heeft een gevaarlijke uitspraak gedaan door te zeggen daarvan nemen wij er dan vijftig van voor onze eigen rekening.
En hij heeft er nu al zevenentwintig teruggebracht. Geen ‘braindrain’ maar ‘braingain’ dus. En vergis je niet, het is niet met een torenhoog inkomen dat we deze schitterende mensen overtuigen om bij ons te komen. Neen, echte wetenschappers zijn gedreven en willen in de eerste plaats hun onderzoekswerk gedegen en onder optimale omstandigheden kunnen verrichten en dat betekent dat ze in de eerste plaats een voortreffelijke accommodatie willen met een goed uitgerust laboratorium en dat ze zich kunnen omringen met goede medewerkers.
Vorige week had ik nog Canadese bezoekers aan de universiteit en die waren stomverbaasd over de fantastische gebouwen waarover de unief beschikt. Eén van hen merkte op of we dat geld niet beter in de studenten zouden steken in plaats van in onze architecturale ambities. En de man heeft op het eerste zicht absoluut gelijk maar als we hen niet dezelfde condities geven als in Amerika dan krijgen we de professoren niet terug. En per slot van rekening zijn zij het die voor innoverend onderzoek en voor het hoge studieniveau zorgen. Als we hen wél dezelfde omgeving kunnen bieden dan komen ze terug want dan spelen andere factoren in ons voordeel zoals vrienden en familie die ze achtergelaten hebben. En ook willen ze dat hun kinderen in Israël kunnen opgroeien.
Waarin onderscheidt Bar-Ilan zich van de andere Israëlische universiteiten?
Bar-Ilan was oorspronkelijk een religieuze universiteit waarbij Thorastudie en wetenschapsstudie hand in hand gingen. Dat is veranderd en ondertussen zijn zestig procent van de studenten niet-religieus maar toch blijft het grote verschil met de andere universiteiten de eis dat de studenten Joodse wetenschappen in hun studiekeuze verplicht opnemen. Dat hoeft niet noodzakelijk een Talmoedstudie te zijn, dat kan naar keuze ook Joodse geschiedenis of Joods recht zijn. Er zijn meer dan 1800 cursussen die gerelateerd zijn aan het Judaïsme. De bedoeling is dat Bar-Ilan studenten hun band met het Jodendom behouden of versterken en dat lukt omdat 25% van hun studiepunten worden voorbehouden aan Joodse wetenschappelijke disciplines.
Waarom zouden trouwens Joodse ouders uit bijvoorbeeld Engeland hun kinderen anders naar Bar-Ilan sturen, ze kunnen ze dan ook naar een Engelse unief sturen, of Joodse ouders in Frankrijk kunnen hun zonen of dochters ook aan de Sorbonne te Parijs inschrijven? Het verschil is dat je in Bar-Ilan geen enkel diploma kan behalen als je niet het voorgeschreven studieprogramma Joodse wetenschappen succesvol doorloopt en dat is wellicht niet de enige maar zeker één van de factoren die een meerwaarde aan deze unief geeft.
Als een student een rabbijnenopleiding volgt wordt het omgekeerde van hem verwacht, namelijk dat hij naast zijn religieuze opleiding nog een ander studietraject aflegt. Maar het is zeker geen religieuze universiteit, trouwens er studeren ook Arabieren en Druzen. We vinden het wel belangrijk dat religieuze en niet-religieuze mensen elkaar ontmoeten en van het allergrootste belang dat mensen ongeacht hun achtergronden leren samen te leven, te werken en te studeren.
Een studiegeest met een accent op traditionele waarden vanuit het Jodendom zorgt er ook voor dat erg veel Arabische meisjesstudenten aan de BIU komen studeren, mét hoofddoek, want er is echt wederzijds respect en ouders weten dat maar al te goed. En ook Ethiopische studenten kiezen in toenemende mate voor een studie aan de BIU nadat we voor hen specifieke programma’s ontwikkelden. Verder hebben we ook meer dan driehonderd Franstalige studenten uit België en Frankrijk en ook zij krijgen enkele faciliteiten doordat ze voor een aantal vakken examens in hun moedertaal mogen afleggen.
Advertentie
Het valt op dat BIU, ’s lands tweede grootste universiteit toch geen medische faculteit heeft. Hoe komt dat?
Dat klopt maar er is wel een gerenommeerde medische researchafdeling op onze campus en het goede nieuws is dat de conclusie van een onderzoekscommissie verandering brengt in het ontbreken van een medische faculteit. Nu blijkt dat het land dringend behoefte heeft aan een vijfde medische faculteit, omwille van een tekort aan dokters en verpleegkundigen, heeft deze commissie geoordeeld dat die aan de BIU moet komen. We hebben besloten om de nieuwe campus voor deze faculteit in Galilea onder te brengen omdat we van oordeel zijn op die manier ook bij te dragen aan de ontwikkeling van die regio. Deze beslissing valt in goede aarde, ook bij president Shimon Peres die nog minister is geweest voor de ontwikkeling van de Negev en van Galilea. We zijn de grootste universiteit voor wat nanotechnologie betreft en de derde grootste in de wereld wat het aantal publicaties over deze technologie aangaat, voorafgegaan door twee Amerikaanse universiteiten.
Lezers van Joods Actueel krijgen wel vaker artikels over nieuwe Israëlische vindingen in hun magazine te lezen maar ik zou het natuurlijk op prijs stellen als we van u het allerlaatste nieuws te horen krijgen.
(Kinar tovert ogenblikkelijk zijn niet te imiteren ‘fasten your seatbelt’-glimlach te voorschijn). In het nanotechnologielab hebben ze nu een bijzondere gordijnstof ontwikkeld. Overdag hangen die gewoon voor het raam in het zonlicht maar als je ze dicht doet als het begint te schemeren verlichten ze de huiskamer. Een kind begrijpt welk een bijdrage dit kan leveren om energie te besparen en dat zal zich ook binnen de kortst mogelijke tijd vertalen in een spin-offbedrijf dat deze gordijnstof zal produceren en op de markt zal brengen. Een geniaal idee want een lichtgordijn is een bijdrage in de strijd tegen de opwarming van de aarde en voor de consument levert het een besparing op zijn elektriciteitsrekening op.
De ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen is in een stroomversnelling geraakt. Naar schatting lijdt één procent van de wereldbevolking aan schizofrenie, één van de patenten die binnenkort toegekend worden is een medicijn dat werkelijk baanbrekend is bij de behandeling van deze ziekte en daarmee zullen miljoenen mensen die aan schizofrenie lijden kunnen geholpen worden.
In de volgende jaren zullen we honderden patenten verwerven op nieuwe farmaceutica. Economisch gezien is dat schitterend want de spin-offs die al deze ontdekkingen opleveren zullen fenomenaal zijn. Een andere medische toepassing die aan de BIU ontwikkeld wordt zijn lakens die een patiënt beschermen tegen de gevreesde ziekenhuisinfectie omdat het laken alle bacteriën doodt. Dat zal een cruciaal hulpmiddel worden in de strijd tegen de ziekenhuisinfectie. Een ander voorbeeld zijn de sokken die we ontwikkeld hebben en die je tien, twintig dagen mag aanhouden zonder dat je enige geurhinder krijgt en dat is belangrijk voor mensen in omstandigheden waar ze onmogelijk hun kleding kunnen verversen, zoals bijvoorbeeld tijdens een legermissie. Er is nog een probleem, (lacht) we hebben de sokken enkel in een gele kleur maar toch heeft India er al aangekocht, maar binnenkort zijn ze in een andere kleur leverbaar (nvdr het sokkenbericht heeft in de tussentijd ook de Vlaamse pers gehaald.) Een andere uitvinding, de ultieme droom van elke huisvrouw, zijn zelfreinigende ramen, vergelijkbaar met het principe van de zelfreinigende oven, maar dan met glas dat geschikt is voor toepassing in de woningbouw.
No-nonsense beleid
Aan het einde van het gesprek verlaat ik het hotel met een stapel BIU uitgaven die ik in de loop van de volgende dagen met stijgende verbazing doorneem. Het wordt me hoe langer hoe duidelijker dat de staf en de professoren en onderzoekers aan de BIU hun pioniersgeest aangescherpt hebben en dat ze niet worden gehinderd door bureaucratische regels of verouderde structuren die hun opdrachten kunnen afremmen. Deze aanpak hebben Israëli’s wellicht uit pure noodzakelijkheid geleerd maar het resultaat mag er wezen. Vijfenvijftig procent van de Israëlische export bestaat uit high-tech producten. Het land heeft het hoogste percentage start-ups per jaar, ook in de biomedische sector en het hoogste percentage hoogopgeleiden ter wereld. Om een omelet te maken heb je natuurlijk eieren nodig en die zijn er: meer dan vier procent van Israëls bruto nationaal product gaat naar wetenschappelijk onderzoek.
