Polen weigert verder te werken aan restitutieweigering

Donald Tusk: “geen budget om gestolen goederen terug te geven”

De huidige Poolse regering heeft begin maart beslist om een geplande wet op te schorten. Deze wet voorziet in de teruggave en compensatie van vooral Joodse privé-eigendommen, die in beslag werden genomen tijdens de periode 1939/1989, en in het bijzonder tijdens de periode 1939/1945. Deze beslissing kwam er omwille van de slechte economische toestand in Polen die de financiering van die wet onmogelijk maakt.

Verschillende Poolse regeringen hebben in het verleden nochtans herhaaldelijk gepleit voor deze teruggave van eigendommen of de vergoeding ervan. De meeste andere EU-landen, waar sprake is van een soortgelijk probleem, hebben al veel langer voorzien in wetten die zorgen van restitutie of compensatie voor in beslag genomen activa.

Dit is niet alleen een kwestie van rechtvaardigheid, maar het is ook van belang voor de Polen zelf. Op die manier komt immers een einde aan een juridische discussie over wie nu al dan niet eigenaar is van bepaalde eigendommen.

De bekendmaking van de beslissing kan zowel op Joods als op niet-Joods protest rekenen. Poolse Joodse groeperingen melden dat de veelal oude Joodse eigenaars van streek gebracht worden door het vooruitzicht nooit enige vergoeding voor hun rechtmatige eigendommen te krijgen. Ook het Joodse Wereldcongres bij monde van voorzitter Ronald Lauder formuleerde ernstige bezwaren.
Het feit dat de Joodse huizen en gronden veelal publiek bezit van de Poolse staat werden na de oorlog, maakt de zaak zo mogelijk nog pijnlijker.

De Poolse regering van premier Donald Tusk probeert nu met een doekje voor het bloeden aan de beslissing te sleutelen met het uitkeren van een kleine vergoeding, omdat volgens hem de stijgende Poolse staatsschuld terugbetaling van goederen de begroting te sterk onder druk zet. Naar aanleiding hiervan liet de VS-regering haar bezorgdheid over het wetsvoorstel blijken en zei dat in de meeste andere Europese landen die restitutie al langer een feit was.

Advertentie

Radoslaw Sikorski, de Poolse minister van Buitenlandse Zaken repliceerde op de Amerikaanse bezorgdheid: “dat de Amerikanen als ze iets hadden willen doen voor de Poolse Joden, ze beter WOII als het geschikte moment hadden uitgekozen”. Een hoge VS-functionaris liet vervolgens weten dat de Amerikaanse regering er bij de Polen via diplomatieke weg blijft op aandringen om de vergoedingen uit te keren, zij het gespreid over een langere periode.

OOK IN BELGIE

De kwestie dook op vrijdag 25 maart in de Belgische Kamercommissie voor de Buitenlandse Betrekkingen op toen Kamerlid Tanguy Veys (Vlaams Belang) een mondelinge vraag hierover stelde: “Heeft de minister maatregelen genomen om te protesteren bij de Poolse overheid tegen de opschorting van deze geplande wet”? vroeg het Kamerlid. Minister Vanackere liet weten dat volgens zijn informatie geen enkele staat via formele, officieel-diplomatieke weg tegen het wetsvoorstel bij de Poolse regering reageerde en dat de meeste landen dat als een interne Poolse aangelegenheid beschouwen.

Veys liet zich niet op het verkeerde been zetten en wees de minister op het feit dat de VS-staatssecretaris voor Holocaustzaken, Stuart Eisenstadt, wel degelijk tegen de opschorting van de wet in kwestie had geprotesteerd. “Dat protest houdt dus ook een officieel standpunt van de Verenigde Staten in”, aldus de goed geïnformeerde vragensteller. Minister Vanackere repliceerde een laatste keer met een zijdelingse opmerking over het al dan niet bevoegd zijn van een regering in lopende zaken en dat de partij van Veys daar blijkbaar geen eenduidig standpunt over kan innemen.

Opmerkelijk is wel dat de vraag aan de minister net door een Vlaams Belang mandataris gesteld wordt. Aan Filip Dewinter vroegen wij of het om een privé vraag ging van Veys. “Neen”, aldus Dewinter, “want zijn interventie in de commissie is perfect in overeenstemming met het partijstandpunt. Wij stemden voor de restitutiewetgeving in 2002.”

Wij vroegen verschillende politieke (niet-Joodse) commentatoren om een reactie in deze zaak. Dat het VB een pro-Israël standpunt er op na houdt wisten we al, maar dat er nu ook duidelijk pro-Joodse standpunten worden ingenomen, dan nog over de Holocaust, is nieuw. Wij kwamen echter van een kale reis thuis omdat niemand op onze vragen wilde ingaan.

JOODS FORUM
Joods Actueel sprak met Eli Ringer van het Forum der Joodse Organisaties over de vraag aan minister Vanackere en diens antwoord. Ringer maakte zelf het ontstaan van de Belgische wetgeving terzake mee doordat hij jarenlang in de zogenaamde commissie Buysse zetelde, dat was de commissie die modaliteiten voorbereidde om de schadeloosstelling van de leden van de Joodse Gemeenschap voor hun geplunderde of achterlaten goederen tijdens WOII mogelijk te maken. “Het is onbegrijpelijk dat een moderne democratie en bovendien lid van de Europese Gemeenschap weigert om Joden te vergoeden” aldus Ringer die zich levendig herinnert erbij de EU-autoriteiten te hebben op aangedrongen dat Polen de restitutiewetgeving zou in orde brengen nog voor haar toetreding. “Dat dit nog steeds niet gebeurde is onbegrijpelijk en het antwoord van minister Steven Vanackere is niet bevredigend. Hij zei verder dankbaar te zijn dat Joods Actueel de vraag en het antwoord uit de Buitenlandse Zakencommissie onder zijn aandacht bracht en liet weten dat hij zeker de Poolse onwil zou aankaarten bij zowel de Europese Comissievoorzitter als bij de voorzitter van het Europese Parlement.