Gesprek met Emmanuel Stein van “Een Andere Joodse Stem”

Emmanuel Stein (foto; Joods Actueel)
Emmanuel Stein (foto; Joods Actueel)

Emmanuel Stein (28) is lid van de progressieve Joodse vereniging ‘Een Andere Joodse stem’. Tien jaar geleden schreef Stein als reactie op een artikel in Knack het volgende: “Het prediken van haat, het plegen van zelfmoordaanslagen op onschuldige doelwitten en het tonen van compleet verkeerde en racistische stereotypen van Joden/Israëli’s/zionisten, zijn niet echt wat ik noem constructieve wegen om tot een vredevolle oplossing te komen. We kunnen toch moeilijk verwachten dat Israël met een organisatie gaat onderhandelen die niet eens de staat Israël erkent, sterker nog, die de vernietiging van het land in haar programma heeft staan.”

Daarmee onderscheidde Stein zich toen reeds van sommigen pro-Palestijnse activisten in ons land die er eenzijdige anti-Israëlische standpunten op nahouden. Hamas is niet veranderd en de stereotypen over Joden, Israëli’s en zionisten zijn levendiger dan ooit. Toch schuwt Stein de kritiek ook niet voor Israël. Sinds kort schrijft de 28-jarige psycholoog die in Brussel woont regelmatig columns voor De Morgen en Knack. Een gesprek.

Guido Joris

Wie of wat is ‘Een Andere Joodse Stem’?

We bestaan nu tweeënhalf jaar, het is een groep met een diverse samenstelling: jongeren, ouderen, Nederlandstaligen, Engelstaligen, praktiserende en niet-praktiserend Joden, Belgen en Israëlische expats. Wij zijn een groep mensen met uiteenlopende meningen over verschillende thema’s vandaar dat ik allereerst opmerk dat de opinies die je nu van mij te horen krijgt persoonlijk zijn en ik niet spreek namens ‘Een Andere Joodse Stem’.

Advertentie

Maar ideologisch zijn jullie toch links?

We hebben geen binding met één of andere partij maar het klopt dat we wel progressief zijn en een kritische blik richten op het Midden-Oosten. We zijn allemaal Jood en hechten veel belang aan het opvolgen van deze kwestie.

stein2
Ook het Jodendom in het algemeen, de Joodse gemeenschap in Europe en alle vormen van racisme komen aan bod

Hoe onderscheidt ‘Een Andere Joodse stem’ zich van het Nederlandse ‘Een Ander Joods Geluid’ en welke evenementen organiseren jullie?

Ik moet eerlijk bekennen dat ik deze organisatie niet ken. We onderhouden in elk geval geen relaties met hen. Wij houden bijeenkomsten in verschillende Vlaamse steden, in Leuven maar ook in Brussel ondermeer in de Pianofabriek, waarbij we boekbesprekingen, filmvoorstellingen en lezingen houden in eigen kring zodat we in een veilig klimaat kunnen debatteren over de diverse thema’s. We hebben in september een sjabbatavond georganiseerd met als thema racisme en antisemitisme in België. De bedoeling was om van onze leden te vernemen in hoeverre zij antisemitisme ervaren, of het volgens hen een toenemend probleem is om op die manier ook de vinger aan de pols te houden.

Ik ken de Pianofabriek in Sint-Gillis goed en merkte op dat er altijd anti-Israëlische events georganiseerd werden, al moet ik bekennen dat zij het als ‘pro-Palestijns’ omschreven. Ik vraag met af of jullie activiteiten perfect in dit plaatje passen?

Toch niet. Ik kan je gerust een voorbeeld geven van een recent evenement. We hebben het boek besproken ‘The making of modern Zionism’ van Shlomo Avineri, een bekende Israëlische schrijver. Het boek dateert uit de jaren tachtig en gaat over de grondleggers van het zionisme. We hebben daarbij gedebatteerd over de verschillende visies die de intellectuele basis vormen voor de Joodse staat. Een voorbeeld van een film is A.K.A.Nadia van Anat en Tova Asher. Asher heeft ook meegewerkt aan de Israëlkritische film Lemon Tree en woonde onze voorstelling bij. Onze organisatie is echter niet uitsluitend met het conflict bezig, ook het Jodendom in het algemeen, de Joodse gemeenschap in Europa, het antisemitisme alsook andere vormen van racisme zoals islamofobie.

In Nederland ken ik de organisatie toch als een groep die stelling neemt in het Midden-Oostenconflict.

Advertentie

Ik kan niet spreken voor Nederland en ik weet natuurlijk niet in hoeverre u al eens contact nam met onze organisatie, ‘Een Andere Joodse Stem’.

Maar ik heb Anya Topolsky toch wel vaak gehoord.

Dat is maar één persoon.

Ja maar als co-initiatiefneemster is zij toch een belangrijke speler in jullie vereniging?

Toch niet, je moet de organisatie kennen en ik merk een zekere vooringenomenheid in de evaluatie van onze vereniging. En dat is goed te merken aan uw kritisch artikel (zie Joods Actueel van december 2016) over de Kristalnacht waar u schreef over dit evenement maar het zelf niet bijwoonde. Dat verkoopt u dan aan uw lezers met inhoudelijke fouten. Het probleem is hierbij dat u niet probeert om eerst kennis te maken met onze organisatie en met perceptie alleen doe je niet aan journalistiek.

Dat ben ik met u eens maar als u een event aankondigt als een ‘alternatieve kristalnacht’ dan plaats je jezelf in een bepaalde hoek, zeker als je daarover niet al te duidelijk communiceert. Wat was er dan alternatief vergeleken met een andere herdenking?

Ik hoor u navragen naar de inhoud van een activiteit, ik wil je daar gerust op antwoorden maar in uw artikel gaat u enkel in op de personen die daar aanwezig zijn met ad hominem argumenten en dan gaat u me een gebrek aan duidelijke communicatie verwijten. Dat is de wereld op zijn kop.

Neen, vergis je niet, ik blijf de personen die in het artikel voorkomen evengoed en onverminderd op de korrel nemen? Ik neem geen woord terug van mijn beoordeling van Topolski en Aziz.

Ja, maar dat heeft niets te maken met de inhoud van de herdenking en dat is jammer. We hebben die avond voornamelijk gesproken over Kristalnacht en over de gebeurtenissen in 1938. Omar Nahaz sprak over de Syrische vluchtelingencrisis en had enkele vluchtelingen meegebracht. Dat is wellicht het alternatieve. Het was dus ook een uitgestoken hand naar de vluchtelingen om met hen kennis te maken. We dachten dat het interessant zou zijn om dit met deze mensen te kunnen delen. De gedachte “nooit meer” werd op die manier geactualiseerd. Het was voor deze mensen bijzonder om kennis te maken met de Joodse geschiedenis en achteraf bleek dat ze er best door geëmotioneerd raakten. Wij vinden het een prima idee om bruggen te bouwen naar anderen, naar andere minderheden. Solidariteit en interculturele dialoog zijn belangrijk.

Ik stel wel vast dat jullie bereid zijn om een alternatief te organiseren met Rachida Aziz, zij is een fervente aanhangster van Movement X, de beweging van Abou Jahjah en Karim Hassoun die liefst alle Joden in Israël willen van kant maken of verdrijven.

Ja maar nu zijn we over Movement X aan het spreken.

Klopt maar u nodigt haar uit, je moet je vrienden zorgvuldiger kiezen. Abou Jahjah is een aartsleugenaar en een regelrechte antisemiet.

Over Abou Jahjah zijn we het eens maar mocht Aziz antisemitisch zijn, zou ze geen belangstelling tonen voor een initiatief van ‘Een Andere Joodse Stem’. (Nvdr Rachida Aziz kwam inderdaad niet opdagen tijdens de herdenking)

Je organisatie is marginaal, ik heb ze nog op geen enkel ander Joods event kunnen bespeuren?

Waarom kunnen we niet beter samenwerken ook als we grondig van mening verschillen? Ik denk dat Joods Actueel te lang het monopolie heeft om als enige het woord te voeren.

U sluit met dat statement flink aan bij het discours van De Morgen die vindt dat Joods Actueel en hoofdredacteur Michael Freilich maar beter hun mond houden?

Neen, want ik vond het artikel van Douglas De Coninck over Michael Freilich beneden alle peil. Ik was niet akkoord met wat Freilich schreef maar ik kon me helemaal niet terugvinden in wat De Coninck er van maakte. Concreet: Ik vind dat de kritiek op Israël verder gevoerd mag worden dan nu in Joods Actueel het geval is. Waarom zouden wij hier in België of elders niet kritisch naar Israël mogen kijken zonder dat u gaat beweren dat wij mensen desinformeren?

Ik denk dat in beide kampen veel eenzijdigheid heerst, maar dat belet mij niet om een debat te voeren en daar een kritische stem te laten horen. Als Jood die in België woont, heb ik een band met het land én laat ik toch mijn bezorgdheid horen over wat er gebeurt.

En wanneer ontaardt antizionisme dan voor u?

Voor mij is dat vanaf het moment dat er opgeroepen wordt tot haat of geweld. Of opgeroepen wordt tot verdrijving van een volk. Ik keur elke vorm van geweld of terrorisme af.

Moet je dan ook niet het scheppen van een klimaat dat tot deze excessen leidt afkeuren?

Er zijn ongetwijfeld antizionisten die antisemieten zijn maar dat belet mij niet om een kritische stem te verheffen. Israël heeft een belangrijke band met de diaspora en als Joden hebben we een speciale band met het land. Ik denk dat invloed van buitenaf wel degelijk een situatie ten goede kan keren. Ik vind het wel paradoxaal dat we Israël tonen als het land waar zoveel meningen kunnen maar als we dezelfde kritiek in België uiten dan zou dat niet mogen.

Om te eindigen, iets anders. Wat denk je van de Unesco-resolutie die staalhard het Joodse karakter van Jeruzalem onder mat veegt?

Ik moet eerlijk bekennen dat ik dat niet goed gevolgd heb maar het lijkt me bizar om het Joodse karakter van Jeruzalem te ontkennen. Het ligt voor mij in elk geval voor de hand dat men Jeruzalem als stad moet zien waar de drie belangrijkste religies hun wortels hebben.

We beëindigen ons gesprek vriendschappelijk met de vaststelling dat we het roerend met elkaar oneens zijn en blijven.